Xây dựng bức tranh tổng thể hệ thống pháp luật hải quan
Theo Cục Hải quan, xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật có vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý nhà nước, là một trong ba đột phá chiến lược được khẳng định trong nhiều chủ trương, chính sách của Đảng... Với tinh thần đó, mới đây, Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ đã chủ trì Hội nghị trực tuyến chuyên đề về xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để triển khai các nghị quyết của Bộ Chính trị và thực hiện mô hình Hải quan số. Hội nghị với sự tham dự của đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc cơ quan Cục Hải quan và 19 điểm cầu tại các Chi cục Hải quan khu vực...
Hội nghị trực tuyến chuyên đề về xây dựng văn bản quy phạm pháp luật để triển khai các nghị quyết của Bộ Chính trị và thực hiện Hải quan số. Ảnh: CHQ
Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Thọ nhấn mạnh, việc rà soát, xây dựng và hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan có vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý nhà nước, là một trong ba đột phá chiến lược được khẳng định trong nhiều chủ trương, chính sách của Đảng. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hải quan nhằm hướng đến mục tiêu xoá bỏ các rào cản tiếp cận thị trường đảm bảo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, rõ ràng, nhất quán, ổn định lâu dài, dễ tuân thủ, chi phí thấp. Đồng thời làm minh bạch hoá, số hoá, thông minh hoá, tự động hoá, áp dụng triệt để trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong thực hiện các quy trình, thủ tục hành chính...
Trên cơ sở 4 Nghị quyết “Bộ tứ trụ cột” của Bộ Chính trị: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; (Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân, các Nghị quyết của Bộ Chính trị đều đề cập đến quan điểm, mục tiêu xây dựng thể chế.
Trong đó có nhiều nội dung cần nghiên cứu kỹ để liên tục triển khai thực hiện trong quá trình hoàn thiện các văn bản qui phạm pháp luật lĩnh vực hải quan, đảm bảo định hướng đổi mới tư duy về xây dựng nhà nước pháp quyền, tổ chức thực thi pháp luật cũng như huy động, phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân làm động lực chiến lược cho nền kinh tế - xã hội đất nước.
Thực hiện Hải quan số gắn với triển khai các Nghị quyết của Bộ Chính trị. Ảnh: TBTC
Cục Hải quan đã quán triệt sâu, rộng nội dung 4 Nghị quyết nêu trên đến cán bộ, công chức trong toàn ngành. Tổ chức rà soát, đánh giá các nội dung liên quan tới quản lý nhà nước về Hải quan tại 04 Nghị quyết nêu trên với mục tiêu xây dựng được bức tranh tổng thể về hệ thống pháp luật hải quan và pháp luật có liên quan đến công tác hải quan để sửa đổi, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật nhằm chuyển hóa các Nghị quyết trên thành hành động trong mọi lĩnh vực hoạt động nghiệp vụ của cơ quan Hải quan.
Triển khai hiệu quả rà soát các văn bản quy phạm pháp luật
Trong những năm qua, ngành Hải quan đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, sáng tạo trong công tác xây dựng và hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật hải quan và đã đạt được một số kết quả rất đáng ghi nhận, cụ thể: Xây dựng được hệ thống văn bản pháp luật hải quan tương đối đầy đủ, minh bạch, thủ tục hải quan đơn giản, hài hòa đạt chuẩn mực quốc tế.
Việc rà soát xác định văn bản cần sửa đổi, bổ sung để đưa vào chương trình công tác trọng tâm của ngành Hải quan được tiến hành hàng năm và công tác xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật hải quan luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu.
Ngay khi chuẩn bị thay đổi bộ máy tổ chức mới đến nay, Cục Hải quan đã chủ động rà soát tổng thể danh mục các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan và lấy ý kiến các đơn vị thuộc Cục Hải quan. Từ tháng 5/2025, Cục Hải quan đã rà soát tổng thể văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan với mục tiêu triển khai thực hiện: Nghị quyết 18-NQ/QH ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của Hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; Thực hiện 04 Nghị quyết chiến lược (Bộ tứ trụ cột đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới); Xây dựng mô hình hải quan số, hải quan thông minh.
Tổng số văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan phải rà soát là: 99 văn bản (bao gồm: 02 Luật, 13 Nghị định, 15 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 49 Thông tư, 17 Thông tư liên tịch, 02 Quyết định của Bộ trưởng Bộ Tài chính; 01 Quyết định của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan).
Tổng số văn bản quy phạm pháp luật kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ: 106 văn bản, trong đó 84 văn bản do cơ quan hải quan chủ trì soạn thảo và được chia thành 03 nhóm gắn với tên gọi cơ quan, tổ chức, thẩm quyền do sắp xếp bộ máy; tiếp đến là nhóm các văn bản qui phạm pháp luật sửa đổi về nội dung (bao gồm cả việc sửa tên gọi và chức danh); nhóm thứ ba các văn bản qui phạm pháp luật cần bãi bỏ.
Ngành Hải quan xác định, thời gian tới việc rà soát, sửa đổi, hoàn thiện chính sách, pháp luật trong lĩnh vực Hải quan để thực hiện các Nghị quyết chiến lược và mô hình hải quan số, hải quan thông minh là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của ngành.
Kết quả rà soát đã xác định được khối lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật và quy trình nghiệp vụ cần được sửa đổi, bổ sung nhằm thể chế hóa các quan điểm đột phá của Bộ Chính trị về cải cách, số hóa, và tháo gỡ rào cản cho hoạt động kinh tế.