Vai trò của tính độc lập trong kiểm soát lạm phát
Phát biểu tại Đại học Goethe ở Frankfurt (Đức) ngày 7/11, ông John Williams, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang New York, nhấn mạnh rằng tính độc lập của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đóng vai trò then chốt không chỉ với nền kinh tế Mỹ mà còn với cả hệ thống tài chính toàn cầu. Theo ông, đây chính là yếu tố giúp Fed có thể kiểm soát lạm phát hiệu quả mà không bị tác động bởi những sức ép chính trị ngắn hạn.
Ông Williams khẳng định: “Tính độc lập của Fed là cực kỳ quan trọng, không chỉ đối với nền kinh tế Hoa Kỳ mà còn với nền kinh tế thế giới. Chính điều đó cho phép chúng tôi đưa ra các quyết định vì lợi ích dài hạn của sự ổn định giá cả, thay vì vì mục tiêu chính trị nhất thời”.
Ông John Williams, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang New York. Ảnh: Politico
Những phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh cuộc tranh luận về vai trò của các ngân hàng trung ương đang trở nên sôi nổi hơn ở nhiều nền kinh tế, đặc biệt khi các nước đối mặt với áp lực lạm phát kéo dài sau đại dịch và căng thẳng địa chính trị toàn cầu. Tại Mỹ, Fed đã phải thực hiện một chu kỳ tăng lãi suất mạnh mẽ nhất trong hơn 40 năm qua nhằm đưa lạm phát trở lại mục tiêu 2%.
Theo ông Williams, chỉ khi được bảo đảm quyền độc lập trong việc hoạch định và điều hành chính sách tiền tệ, Fed mới có thể đưa ra các quyết định khó khăn, chẳng hạn như tăng lãi suất mạnh tay, mà không lo bị tác động bởi những phản ứng ngắn hạn của thị trường hay giới chính trị.
“Những quyết định đó có thể không được ưa chuộng trong ngắn hạn, nhưng lại là điều cần thiết để đảm bảo sự ổn định lâu dài”, ông Williams nhận định.
Trong lịch sử, Fed và nhiều ngân hàng trung ương khác trên thế giới đã chứng minh rằng tính độc lập là nền tảng giúp họ duy trì sự ổn định của giá cả và lòng tin của công chúng. Khi ngân hàng trung ương chịu ảnh hưởng từ chính trị, các quyết định về chính sách tiền tệ thường dễ bị điều chỉnh nhằm phục vụ mục tiêu ngắn hạn, chẳng hạn như thúc đẩy tăng trưởng hay tạo thuận lợi trong mùa bầu cử, điều có thể gây tổn hại lâu dài đến nền kinh tế.
Bài học toàn cầu về sự độc lập của ngân hàng trung ương
Theo ông John Williams, bằng chứng trên toàn cầu cho thấy những quốc gia có ngân hàng trung ương độc lập thường duy trì được mức lạm phát ổn định và nền kinh tế bền vững hơn. Ngược lại, những nơi mà ngân hàng trung ương đánh mất quyền tự chủ thường phải đối mặt với “những hậu quả khủng khiếp” về ổn định giá và niềm tin thị trường.
“Tại những nơi mà ngân hàng trung ương đánh mất tính độc lập, hậu quả thường rất nghiêm trọng đối với sự ổn định giá cả và ổn định kinh tế”, ông nhấn mạnh, đồng thời dẫn lại rằng trong nhiều thập kỷ, các nghiên cứu và kinh nghiệm thực tiễn đều cho thấy mối liên hệ rõ ràng giữa sự độc lập và hiệu quả chính sách tiền tệ.
Trên thế giới, nhiều trường hợp điển hình đã chứng minh nhận định này. Khi ngân hàng trung ương bị buộc phải tài trợ cho thâm hụt ngân sách hoặc thực hiện các chính sách phục vụ mục tiêu chính trị, lạm phát thường vượt khỏi tầm kiểm soát, đồng tiền mất giá và lòng tin thị trường suy yếu.
Trong khi đó, những nền kinh tế duy trì được mô hình ngân hàng trung ương độc lập, như Mỹ, châu Âu hay Nhật Bản, thường kiểm soát được lạm phát và giữ ổn định tài chính trong dài hạn.
Phát biểu của ông Williams diễn ra trong thời điểm nhiều chuyên gia quốc tế kêu gọi củng cố hơn nữa vai trò độc lập của các ngân hàng trung ương, nhất là khi thế giới bước vào giai đoạn khó lường với biến động lãi suất, giá năng lượng và rủi ro tài chính gia tăng. Việc duy trì niềm tin của thị trường vào quyết tâm chống lạm phát của Fed được coi là yếu tố cốt lõi để ổn định hệ thống kinh tế toàn cầu.
Ông Williams cũng nhấn mạnh rằng tính độc lập không đồng nghĩa với việc Fed hoạt động tách biệt hay thiếu trách nhiệm giải trình. Ngược lại, Fed vẫn duy trì sự minh bạch trong mọi quyết định, thông qua các công bố định kỳ và đối thoại thường xuyên với Quốc hội Mỹ.
“Chúng tôi chịu trách nhiệm giải thích rõ ràng về các quyết định của mình, nhưng điều quan trọng là những quyết định đó phải dựa trên dữ liệu và mục tiêu dài hạn, chứ không bị chi phối bởi những áp lực chính trị”, ông Williams nhận định.
Những phát biểu này được nhiều nhà kinh tế đánh giá là lời khẳng định mạnh mẽ về lập trường của Fed trước những ý kiến cho rằng ngân hàng trung ương Mỹ có thể phải chịu sức ép trong bối cảnh bầu cử tổng thống sắp tới. Dù không trực tiếp đề cập đến tình hình chính trị Mỹ, ông Williams một lần nữa gửi thông điệp rõ ràng: chỉ khi ngân hàng trung ương giữ được quyền tự chủ, họ mới có thể “đưa ra những quyết định khó khăn trong ngắn hạn nhưng đúng đắn cho tương lai”.
Tính độc lập của Fed vì thế không chỉ là nguyên tắc điều hành, mà còn là cam kết với sự ổn định kinh tế toàn cầu. Khi nền kinh tế Mỹ, đầu tàu tài chính của thế giới, duy trì được sự kiểm soát lạm phát bền vững, tác động lan tỏa của nó sẽ giúp củng cố niềm tin vào các thị trường, vào sức mạnh của đồng USD và vào triển vọng tăng trưởng dài hạn của kinh tế thế giới.