Trà chuyện thương mại điện tử: Tìm ‘hằng số’ giữa chu kỳ phi mã

Khoảng trống trong hệ thống sách thương mại điện tử Việt Nam

Trong khuôn khổ “Tuần lễ Thương mại điện tử quốc gia và Ngày mua sắm trực tuyến Việt Nam - Online Friday 2025”, chiều 15/11, bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số và ông Nguyễn Lâm Thanh - đại diện TikTok Việt Nam đã có buổi trò chuyện cùng nhóm tác giả của các đầu sách thương mại điện tử đang được quan tâm trên thị trường.

Buổi gặp gỡ với tên gọi “Trà chuyện thương mại điện tử: Tìm ‘hằng số’ giữa chu kỳ phi mã” là một cuộc đối thoại thân tình nhưng thẳng thắn, nơi lãnh đạo ngành và “người trong cuộc” cùng chia sẻ góc nhìn, định hướng xây dựng một bộ sách đại cương về thương mại điện tử, đồng thời khơi mở nền tảng tư duy cho một đầu sách trong tương lai về các nguyên lý bất biến của ngành tại Việt Nam.

Các tác giả thống nhất rằng, kiến thức thương mại điện tử tại Việt Nam hiện nay phần lớn du nhập từ Mỹ và Trung Quốc, tản mát và thiếu hệ thống. Một bộ “đại cương” chuẩn mực - giống như những cuốn sách nhập môn mà ai bước vào ngành cũng nên đọc hiện chưa tồn tại.

Ông Nguyễn Lâm Thanh cho rằng, cần có một “bộ sách cơ bản”: Tinh gọn, dễ hiểu nhưng đủ nền tảng để người mới vào nghề nắm được hướng đi đúng, thay vì lạc giữa vô vàn sách và thông tin rời rạc.

Song song, ý tưởng hình thành một “đặc san ngành thương mại điện tử” xuất bản hàng năm tương tự mô hình Harvard Business Review cũng được đề xuất nhằm tổng hợp các bài tham luận chuyên sâu, dữ liệu, xu hướng và bài học thực tiễn của từng năm.

Ông Lê Anh Tuấn, tác giả bộ sách “Từ nông thôn đến triệu đô”, đưa ra ví dụ: "Hai năm trước, chúng ta nói rất nhiều về Mega LIVE và những ‘sự kiện livestream tiền tỷ’. Nhưng giờ vấn đề cần bàn luận về bán hàng qua livestream đã khác. Việc cập nhật và bắt nhịp liên tục hơi thở của thương mại điện tử là rất quan trọng để người trong ngành có thể nắm bắt và ứng dụng ngay vào thực tế.

Sự thay đổi nhanh của ngành đòi hỏi một bộ sách có khả năng phản ánh “nhịp thở” thương mại điện tử một cách kịp thời và thực tiễn.

Định hướng xây dựng cuốn sách chung

Từ góc độ quản lý nhà nước, bà Lê Hoàng Oanh đề xuất xây dựng một cuốn sách chung do chính các tác giả thương mại điện tử cùng viết, tổng hợp những nguyên lý đã được chứng minh qua nhiều giai đoạn phát triển của ngành. Cuốn sách ngắn gọn, súc tích, mang tới tư duy đúng và các bí quyết thực tế, dễ hiểu và dễ áp dụng cho bất kỳ ai muốn tham gia thương mại điện tử: Từ cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ đến doanh nghiệp đang tìm hướng chuyển đổi số bài bản.

Bàn sâu vào định hướng nội dung, ông Trần Lâm, tác giả “Cất cánh trên sàn thương mại điện tử” chia sẻ rằng, để phát triển bền vững, tư duy của người kinh doanh không nên phụ thuộc vào bất kỳ kênh nào. Nguyên lý cốt lõi nhất vẫn là: Dù online hay offline, tư duy lấy khách hàng làm trung tâm là điều không bao giờ thay đổi.

Ông Lê Tuấn bổ sung, thất bại trong kinh doanh thường xuất phát từ việc không hiểu khách hàng và ‘nỗi đau’ thật sự cần giải quyết. Nhiều người thấy người khác bán được một sản phẩm liền lao vào làm theo, nhưng vì không xác định được vấn đề, nên không đi được đường dài.

Ví dụ được đưa ra, cùng là kinh doanh tinh dầu, nhưng mỗi doanh nghiệp chọn một “nỗi đau” khác nhau để giải quyết, người thì tập trung vào hương liệu từ nông sản Đà Lạt, người lại phục vụ nhóm khách bận rộn cần một giải pháp thơm nhanh, tiện và an toàn.

Nhóm tác giả thống nhất rằng một chương trọng tâm phải là kiến thức nền tảng về xây dựng sản phẩm, từ cách xây dựng danh mục sản phẩm, cấu trúc giỏ hàng, thiết kế chuỗi sản phẩm hay cách đóng gói sao cho phù hợp với nhu cầu của từng nhóm khách. Đây là phần được đánh giá là “lõm hẳn” trong hệ thống sách thương mại điện tử hiện nay.

Ngoài ra, các cấu phần quan trọng khác cũng được đề cập như sáng tạo nội dung, đóng gói hàng hoá, tối ưu hoá vận hành logistics, đọc hiểu và phân tích các chỉ số,...

Trong một thị trường thay đổi nhanh chưa từng có, người làm nghề ít có cơ hội ngồi lại để phân tích và hệ thống hoá các lực kéo quan trọng định hình ngành. Cuộc trò chuyện “Trà chuyện thương mại điện tử: Tìm ‘hằng số’ giữa chu kỳ phi mã” vì thế đóng vai trò như một điểm xuất phát. Buổi đối thoại được kỳ vọng trở thành tiền đề cho một tương lai chuyên nghiệp hơn, chuẩn hoá hơn của hệ sinh thái tri thức thương mại điện tử tại Việt Nam.