Tăng tính tự chủ cho tổ chức khoa học công nghệ công lập
Ngày 14/10/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 263/2025/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ công lập, nhân lực, nhân tài và giải thưởng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo
Theo bà Vũ Thị Là, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Khoa học và Công nghệ), về tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ công lập trong quản lý nhân lực, Nghị định số 263/2025/NĐ-CP giao quyền cho các tổ chức khoa học và công nghệ công lập được quyết định việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức và người lao động theo quy định khi tổ chức có phòng, ban hoặc viên chức chuyên trách công tác tổ chức, cán bộ (Điều 8 Nghị định số 263/2025/NĐ-CP). Quy định mới này giúp các tổ chức khoa học và công nghệ công lập hoàn toàn chủ động tháo gỡ các nút thắt trong việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức và người lao động của tổ chức.
Về bình đẳng quyền lợi trong tổ chức khoa học và công nghệ công lập của Người lao động lâu nay chỉ ăn lương từ đề tài nghiên cứu, Điều 14 Nghị định số 263/2025/NĐ-CP quy định tổ chức khoa học và công nghệ công lập tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tiền lương và thu nhập cho viên chức và cả người lao động trên cơ sở cơ chế chi trả 04 loại tiền lương và thu nhập, gồm: lương cơ bản; lương tự chủ của tổ chức; thu nhập tăng thêm; thu nhập cho viên chức và người lao động là tác giả của kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo được thương mại hóa.
Quy định cụ thể về chi trả tiền lương và thu nhập cho viên chức và người lao động của tổ chức khoa học và công nghệ công lập được thảo luận dân chủ và ban hành công khai tại Quy chế hoạt động nội bộ của tổ chức.
Về cơ chế giám sát việc tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ công lập: Để giúp tổ chức khoa học và công nghệ công lập tự kiểm soát việc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm toàn diện, Nghị định số 263/2025/NĐ-CP quy định tổ chức có trách nhiệm thiết lập, duy trì và tổ chức thực hiện cơ chế tự kiểm soát, quy định tổ chức khoa học và công nghệ công lập phải bố trí bộ phận, hoặc cá nhân, hoặc thuê tư vấn, kiểm toán độc lập thực hiện các nội dung tự kiểm soát (Điều 6 Nghị định số 263/2025/NĐ-CP). Bên cạnh đó, Chính phủ cũng giao Bộ Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện các chính sách quy định tại Nghị định.
Bà Vũ Thị Là, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Khoa học và Công nghệ). Ảnh: Bộ Khoa học và Công nghệ
Thiết lập nhiều cơ chế ưu đãi “vượt khung” cho nhân tài
Cũng theo bà Vũ Thị Là, Nghị định 263/2025/NĐ-CP mang đến sự thay đổi căn bản và mang tính đột phá trong cơ chế trả lương và thu nhập tại các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, khác với quy định hiện hành đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. Cụ thể là:
Thứ nhất, trao quyền tự chủ quyết định lương và thu nhập trong tổ chức theo phương thức xây dựng quy định riêng về tiền lương và thu nhập của tổ chức một cách dân chủ, và phải công khai quy định cụ thể tại Quy chế quản lý nội bộ của tổ chức.
Thứ hai, xóa bỏ rào cản "trần lương". Nghị định số 263/2025/NĐ-CP không giới hạn lương và thu nhập của viên chức và người lao động của tổ chức khoa học và công nghệ công lập theo mức gấp hai, gấp ba,... mức lương theo quy định của nhà nước. Tổ chức khoa học và công nghệ công lập được tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng các nguồn thu từ ngân sách nhà nước, từ kinh phí công lao động của hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, từ các nguồn hợp pháp để chi trả lương và thu nhập cho viên chứ và người lao động của tổ chức.
Thứ ba, trả lương và thu nhập theo vị trí việc làm, nhiệm vụ được giao, hiệu quả công việc để bảo đảm thu nhập tưng xứng với số lượng, chất lượng và hiệu quả thay vì tính lương theo "ngạch, bậc" cố định. Bên cạnh đó, các khoản thu nhập từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo của tổ chức cũng được trả cho viên chức và người lao động một cách công khai, theo thỏa thuận.
Thứ tư, cơ chế "thỏa thuận" về lương và nhiều chính sách ưu đãi vượt trội như: thưởng; hỗ trợ chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu; hỗ trợ nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe…. đã được quy định tại Nghị định số 263/2025/NĐ-CP để thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước tham gia thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Khi thu hút được các chuyên gia hàng đầu, Bộ Khoa học và Công nghệ mong muốn các nhà khoa học này mang theo không chỉ kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn là kinh nghiệm làm việc trong môi trường nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, phương pháp luận hiện đại, và mạng lưới kết nối toàn cầu.
Sự trở về của các nhân tài sẽ mang theo kiến thức, kinh nghiệm, tư duy đổi mới, và mạng lưới quan hệ quốc tế, trực tiếp nâng cao năng lực nghiên cứu, phát triển công nghệ trong nước.
Đội ngũ nhân tài mạnh mẽ là yếu tố cốt lõi để Việt Nam làm chủ công nghệ lõi, tự chủ sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, giảm phụ thuộc vào nước ngoài và nâng cao vị thế trên bản đồ công nghệ toàn cầu. Đồng thời trở thành cầu nối quan trọng giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới nghiên cứu khoa học toàn cầu.
“Cơ chế chính sách mới tại Nghị định 263/2025/NĐ-CP sẽ là "chìa khóa" mở cánh cửa thu hút nhân tài quốc tế chất lượng cao, xóa bỏ các rào cản hành chính về lương, thu nhập, từ đó tạo ra một cú hích thực sự cho sự phát triển của khoa học công nghệ Việt Nam”, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cho hay.
Bộ Khoa học và Công nghệ đặt kỳ vọng, cơ chế thu thút nhân tài khoa học công nghệ nước ngoài của Nghị định số 263/2025/NĐ-CP sẽ giúp kết nối khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo Việt Nam với thế giới, giúp Việt Nam hội nhập sâu và rộng hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo toàn cầu, giải quyết các bài toán chiến lược của đất nước, góp phần giúp Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn vươn mình hiện nay.