Xây dựng chính sách đồng bộ, thúc đẩy hệ sinh thái bán dẫn Việt Nam

Công nghiệp bán dẫn, nền tảng năng lực cạnh tranh quốc gia

Ngày 17/12, tại TP. Hồ Chí Minh diễn ra Hội thảo “Xây dựng chính sách và giải pháp thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam”, do Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh và Công ty SUN Edu tổ chức.

Sự kiện quy tụ hơn 150 đại biểu đến từ các cơ quan quản lý nhà nước, sở, ban, ngành, các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, cùng đông đảo chuyên gia trong và ngoài nước. Đây là diễn đàn quan trọng để các bên liên quan cùng trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và đề xuất giải pháp phát triển ngành công nghiệp bán dẫn - một trong những ngành công nghiệp nền tảng của nền kinh tế số.

Theo Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 (Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024), ngành bán dẫn được định hướng phát triển dựa trên 4 tư tưởng cốt lõi. Trong đó, nhấn mạnh sự gắn kết chặt chẽ giữa công nghiệp bán dẫn với công nghiệp điện tử, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo; ưu tiên đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm nhân lực bán dẫn toàn cầu; tận dụng lợi thế địa chính trị và quan hệ hợp tác chiến lược để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu; đồng thời tập trung nguồn lực cho nghiên cứu, thiết kế và sản xuất các sản phẩm bán dẫn chuyên dụng phục vụ phát triển bền vững.

Đặc biệt, việc Quốc hội khóa XV ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số (71/2025/QH15) ngày 14/6/2025 được xem là bước đi quan trọng, tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển dài hạn của công nghiệp công nghệ số nói chung và công nghiệp bán dẫn nói riêng tại Việt Nam.

Chia sẻ tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương - nhấn mạnh: Công nghiệp bán dẫn là công nghệ chiến lược, giữ vai trò nền tảng cho sự phát triển của nhiều ngành, lĩnh vực, đặc biệt là công nghiệp công nghệ số; đồng thời là yếu tố quan trọng quyết định năng lực cạnh tranh và bảo đảm an ninh quốc gia.

Theo Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương, để hiện thực hóa mục tiêu Chiến lược, Việt Nam cần tận dụng cơ hội dịch chuyển chuỗi cung ứng “+1” nhằm tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu; phát huy lợi thế về nguồn nhân lực khoa học, công nghệ để đào tạo đội ngũ chất lượng cao, từng bước làm chủ các khâu từ nghiên cứu, thiết kế đến sản xuất, đóng gói và kiểm thử chip. Chiến lược cũng xác định định hướng tập trung phát triển chip bán dẫn chuyên dụng, đồng thời bảo đảm công nghiệp bán dẫn phát triển song hành với công nghiệp điện tử Việt Nam.

Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp và kỹ sư Việt Nam đã từng bước tham gia vào chuỗi giá trị bán dẫn, song chủ yếu vẫn do doanh nghiệp nước ngoài chi phối. Năm 2025, Việt Nam có 16 doanh nghiệp sản xuất vật liệu, thiết bị bán dẫn, chủ yếu ở khâu phụ trợ, bước đầu hình thành năng lực sản xuất trong hệ sinh thái bán dẫn. Lĩnh vực thiết kế chip được đánh giá là lợi thế hiện nay, với hơn 50 công ty nước ngoài, khoảng 10 doanh nghiệp trong nước và đội ngũ khoảng 7.000 kỹ sư.

Trong khi đó, khâu chế tạo, sản xuất chip đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn và công nghệ cao, Việt Nam hiện chưa có nhà máy quy mô công nghiệp, mới dừng ở một số phòng thí nghiệm, cơ sở thử nghiệm với trình độ công nghệ còn hạn chế. Ở công đoạn đóng gói, kiểm thử, Việt Nam đã thu hút nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới như Intel, Amkor, Hana Micron, Foxconn, Onsemi, Luxshare ICT…, mở ra cơ hội để phát triển thành trung tâm đóng gói chip bán dẫn của thế giới.

Để thúc đẩy phát triển ngành, Bộ Khoa học và Công nghệ đang triển khai đồng bộ các giải pháp: hoàn thiện hành lang pháp lý cùng với Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Công nghiệp Công nghệ số và các cơ chế ưu đãi đặc thù; đẩy mạnh thu hút đầu tư gắn với chuyển giao công nghệ; tập trung nguồn lực cho R&D và hạ tầng nghiên cứu; thành lập Trung tâm quốc gia hỗ trợ sản xuất thử chip bán dẫn theo mô hình tập trung - Multi Project Wafer (MPW)... Về dài hạn, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng lộ trình thu hút hoặc đầu tư nhà máy sản xuất chip bán dẫn, từng bước làm chủ công nghệ lõi và khẳng định vị thế quốc gia.

Vai trò của kinh tế tư nhân và nhân lực chất lượng cao

Ở góc độ định hướng chính sách, ông Huỳnh Thành Đạt, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương - nhấn mạnh: Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 đòi hỏi cách tiếp cận bài bản, dài hạn, tránh tư duy phong trào hay nóng vội. Để Chiến lược đi vào thực chất, khu vực kinh tế tư nhân cần được xác định là lực lượng đồng hành quan trọng, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Đối với công nghiệp bán dẫn, vai trò của doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hình thành năng lực nội sinh, tăng cường liên kết với khu vực FDI và từng bước nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu.

Theo ông Huỳnh Thành Đạt, Việt Nam cần thống nhất cách tiếp cận phát triển công nghiệp bán dẫn theo chuỗi giá trị và theo vị trí phù hợp của quốc gia; đồng thời thiết kế chính sách theo logic chuỗi giá trị, bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu, đào tạo, sản xuất và thị trường. Nhân lực được xác định là “điểm nghẽn lớn nhất”, do đó phát triển nguồn nhân lực bán dẫn phải gắn với đột phá giáo dục và đào tạo, tăng cường mô hình hợp tác Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp, đồng thời thu hút chuyên gia quốc tế.

Ông Huỳnh Thành Đạt cũng nhấn mạnh vai trò tiên phong của các trung tâm đổi mới sáng tạo và các địa phương có tiềm lực, đặc biệt là TP. Hồ Chí Minh, trong xây dựng hệ sinh thái nhân lực, công nghệ và hợp tác công - tư, góp phần đưa Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn vào triển khai hiệu quả, thực chất.

TP. Hồ Chí Minh địa bàn trọng điểm phát triển công nghiệp bán dẫn

Ở góc độ địa phương, ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh - cho biết: Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn không chỉ là một quyết sách kinh tế, mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ khát vọng tự chủ, vươn lên của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu. TP. Hồ Chí Minh được lựa chọn là một trong những địa bàn trọng điểm hiện thực hóa khát vọng đó, đồng thời cũng đối mặt với trách nhiệm và thách thức lớn, đòi hỏi tư duy mới và cách làm mới.

Theo ông Nguyễn Mạnh Cường, với diện mạo mới sau khi sáp nhập và kết nối không gian phát triển giữa TP. Hồ Chí Minh - Bình Dương  và Bà Rịa - Vũng Tàu, thành phố có điều kiện thuận lợi để hình thành hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn hoàn chỉnh.

Trong đó, TP. Hồ Chí Minh giữ vai trò “bộ não” về nghiên cứu, thiết kế và đào tạo nhân lực chất lượng cao; khu vực Bình Dương là trung tâm sản xuất, đóng gói, kiểm thử với lợi thế về quỹ đất và hạ tầng công nghiệp; còn khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu là đầu mối logistics chiến lược với hệ thống cảng biển và kết nối sân bay quốc tế Long Thành.

Đặc biệt, việc Quốc hội sửa đổi, bổ sung và thông qua các cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 98 tại Kỳ họp thứ 10 vừa qua, đã tạo nền tảng pháp lý và động lực mạnh mẽ để TP. Hồ Chí Minh thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng số và công nghiệp công nghệ cao, hướng tới trở thành điểm đến hấp dẫn của các tập đoàn bán dẫn toàn cầu.

Kết nối chính sách - doanh nghiệp - công nghệ

Tại hội thảo, các diễn giả đã phổ biến, hướng dẫn chi tiết các cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi phát triển hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn Việt Nam; đồng thời thảo luận nhiều giải pháp phát triển ngành trong bối cảnh mới. Bốn tham luận chuyên đề đã mang đến những góc nhìn toàn diện từ chính sách, địa phương, đào tạo nhân lực đến công nghệ và chuyển đổi số, góp phần làm rõ con đường từ chiến lược đến hành động.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ) trình bày tham luận “Chính sách phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam”, tập trung làm rõ các cơ chế, chính sách hỗ trợ và ưu đãi trong các văn bản pháp luật mới ban hành liên quan đến đất đai, thuế, hải quan…, nhằm thúc đẩy hình thành và phát triển hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn đồng bộ, bền vững.

Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh trình bày tham luận “Từ chiến lược đến chính sách đột phá - Thúc đẩy công nghiệp bán dẫn tại TP. Hồ Chí Minh mới”, đề xuất mô hình liên kết “HCM+” giữa TP. Hồ Chí Minh - Bình Dương - Bà Rịa, Vũng Tàu. Theo đó, khu vực này có tiềm năng trở thành cực tăng trưởng bán dẫn với bốn trụ cột, gồm: Phát triển nhân lực, xây dựng hệ sinh thái, thúc đẩy R&D công nghệ lõi và hoàn thiện thể chế. Sở cũng kiến nghị bốn nhóm chính sách đột phá, trong đó nhấn mạnh hỗ trợ tài chính trực tiếp cho đầu tư hạ tầng và sản xuất, thúc đẩy thiết kế vi mạch (IC design), phát triển công nghiệp phụ trợ và thu hút, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trong lĩnh vực nhân lực, Công ty SUN Edu phối hợp với AMD trình bày tham luận “Đào tạo nhân lực theo đơn đặt hàng doanh nghiệp, Phương thức thúc đẩy nguồn nhân lực chip bán dẫn”, đề xuất mô hình đào tạo gắn với nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp.

Ở góc độ công nghệ, Công ty Ansys - Synopsys giới thiệu tham luận “Công nghiệp bán dẫn - Tái thiết kế kỹ thuật trong thời đại trí tuệ lan tỏa”, nhấn mạnh xu hướng đóng gói IC tiên tiến 2.5D/3D và yêu cầu chuyển dịch sang quy trình đồng thiết kế, đồng phân tích đa vật lý nhằm tối ưu hiệu năng ngay từ khâu thiết kế.

Đại diện Dell Technologies cũng chia sẻ giải pháp phát triển hệ sinh thái thông qua mô hình Dell AI Factory, thúc đẩy chuyển đổi số ngành bán dẫn dựa trên dữ liệu và trí tuệ nhân tạo. Song song với các phiên thảo luận, khu triển lãm công nghệ đã giới thiệu nhiều giải pháp, tạo không gian kết nối và chia sẻ kinh nghiệm giữa doanh nghiệp công nghệ và các địa phương.

Hội thảo “Xây dựng chính sách và giải pháp thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam” đánh dấu mốc quan trọng trong việc kết nối chính sách, doanh nghiệp, địa phương, hướng tới hình thành và phát triển bền vững hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn Việt Nam.