Tăng trưởng nhờ xuất xứ và C/O ưu đãi
Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), trong tháng 11/2025, Việt Nam xuất khẩu 18.582 tấn hồ tiêu các loại, gồm 16.322 tấn tiêu đen và 2.260 tấn tiêu trắng, đạt tổng kim ngạch 121,5 triệu USD. So với tháng 10, lượng xuất khẩu giảm 4,4% và kim ngạch giảm 6,2%, nhưng so với cùng kỳ năm 2024 vẫn tăng 16,5% về lượng và 14,2% về giá trị. Giá xuất khẩu bình quân đạt 6.519 USD/tấn với tiêu đen và 8.072 USD/tấn với tiêu trắng, tăng nhẹ so với tháng trước.
Xuất khẩu hồ tiêu hướng tới mốc 2 tỷ USD. Ảnh minh họa
Lũy kế 11 tháng năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 225.009 tấn hồ tiêu, trong đó tiêu đen đạt 192.899 tấn và tiêu trắng 32.110 tấn, tổng kim ngạch vượt 1,5 tỷ USD. Dù lượng xuất khẩu giảm 4,4% so với cùng kỳ, kim ngạch tăng mạnh 24,4% nhờ nhu cầu cải thiện và giá xuất khẩu neo cao. Giá bình quân 11 tháng đạt 6.618 USD/tấn với tiêu đen và 8.636 USD/tấn với tiêu trắng, tăng lần lượt 1.767 USD và 2.175 USD so với cùng kỳ năm 2024.
Về thị trường, Hoa Kỳ tiếp tục dẫn đầu với 48.849 tấn, chiếm 21,7%, giảm 28%; UAE chiếm 8,9% với 19.930 tấn, tăng 28,6%; Trung Quốc tăng mạnh 83,7%, chiếm 7,9%; Ấn Độ đạt 11.750 tấn, tăng 18%; Đức giảm 23,2%, chiếm 4,8%.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch VPSA, nhấn mạnh: hồ tiêu và gia vị Việt Nam là hàng hóa có xuất xứ thuần túy, được trồng và chế biến hoàn toàn trong nước, khó có thể trồng hiệu quả tại nhiều quốc gia khác. Đây là lợi thế lớn khi tận dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA. Ví dụ, tại EU, khi Việt Nam đã ký FTA, hồ tiêu và gia vị Việt Nam có ưu thế rõ ràng về thuế nhập khẩu, giúp cạnh tranh tốt hơn về giá. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về kê khai, chứng từ và kỹ thuật để tránh rủi ro pháp lý và tranh chấp thương mại.
Ngành cà phê Việt Nam cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. Lũy kế 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu đạt 7,94 tỷ USD. Giá xuất khẩu neo cao, nhu cầu ổn định tại các thị trường chủ lực giúp cà phê tiếp tục khẳng định vị thế nông sản chiến lược.
Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu sử dụng C/O ưu đãi đạt khoảng 4,5 tỷ USD, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch. C/O form B - không ưu đãi - chiếm 2,5 tỷ USD, vẫn quan trọng trong việc xác nhận xuất xứ, đặc biệt tại các thị trường chưa áp dụng ưu đãi thuế quan. C/O form EUR.1 - áp dụng theo EVFTA - đạt 1,3 tỷ USD, phản ánh xu hướng tăng xuất khẩu cà phê sang EU. EVFTA không chỉ mang lại thuế suất ưu đãi mà còn tạo khuôn khổ pháp lý ổn định, giúp doanh nghiệp tiếp cận sâu hơn vào chuỗi cung ứng cà phê toàn cầu. C/O form D theo ATIGA đạt trên 830 triệu USD; C/O form AJ (AJCEP) 166 triệu USD; C/O form AK (AKFTA) hơn 152 triệu USD; C/O CPTPP đạt 10,8 triệu USD.
Xu hướng bền vững, chìa khóa tăng giá trị xuất khẩu
Bên cạnh kết quả đạt được, theo các chuyên gia, FTA thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP không chỉ giảm thuế nhập khẩu mà còn nâng cao minh bạch, ổn định thương mại, gia tăng niềm tin đối tác quốc tế. Nhờ đó, cà phê Việt Nam có điều kiện thâm nhập sâu vào các thị trường lớn như EU, Nhật Bản, Australia và Trung Quốc.
Doanh nghiệp Việt Nam chưa tận dụng tối đa ưu đãi từ quy tắc xuất xứ trong FTA. Ảnh minh họa
Tuy nhiên, để hưởng ưu đãi thuế quan, doanh nghiệp phải đáp ứng đầy đủ quy tắc xuất xứ, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và các tiêu chuẩn về môi trường, phát triển bền vững. Với EU, cà phê muốn hưởng ưu đãi EVFTA phải chứng minh nguồn gốc thuần túy, được trồng và thu hoạch tại Việt Nam, đồng thời hoàn thiện hồ sơ chứng nhận xuất xứ theo đúng quy định.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS. TS Nguyễn Thường Lạng, chuyên gia kinh tế quốc tế, nhận định, doanh nghiệp Việt Nam chưa tận dụng tối đa ưu đãi từ quy tắc xuất xứ trong FTA. Điểm yếu nằm ở ngành công nghiệp hỗ trợ chưa đủ mạnh để nâng cao giá trị gia tăng. Phát triển công nghiệp hỗ trợ sẽ giúp khai thác tối đa các ưu đãi thương mại quốc tế.
Chất lượng, thương hiệu và khả năng truy xuất nguồn gốc sẽ là yếu tố cạnh tranh then chốt. EU ngày càng đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn môi trường và xã hội, buộc doanh nghiệp chuẩn bị sớm nếu không muốn bị loại khỏi chuỗi cung ứng. Giá cà phê thế giới biến động và nguồn cung từ các quốc gia khác tăng, đòi hỏi doanh nghiệp linh hoạt tối ưu chi phí, đa dạng hóa thị trường và đẩy mạnh chế biến sâu để bảo đảm lợi nhuận.
Việc tận dụng hiệu quả C/O ưu đãi không thể tách rời chiến lược nâng cao chất lượng và phát triển bền vững. Chỉ khi đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn về xuất xứ, môi trường và xã hội, cà phê Việt Nam mới khai thác trọn vẹn lợi ích từ FTA, đồng thời củng cố vị thế trên thị trường quốc tế. Xuất khẩu cà phê Việt Nam được kỳ vọng duy trì đà tăng trưởng và lập kỷ lục mới về kim ngạch.
Bà Hoàng Thị Liên nhấn mạnh, các FTA đóng vai trò như “khung cửa” giúp hàng hóa Việt Nam tiếp cận thị trường thuận lợi hơn. Nhà nước đã tạo dựng hành lang pháp lý đầy đủ, giúp doanh nghiệp hội nhập sâu vào chuỗi thương mại toàn cầu.
Tuy nhiên, FTA không phải “tấm vé miễn phí”. Ưu đãi thuế quan chỉ phát huy giá trị khi doanh nghiệp hiểu đúng và làm đúng. Trong đó, xuất xứ hàng hóa là điều kiện quan trọng, nhưng không phải yếu tố duy nhất. Với ngành hồ tiêu và gia vị, doanh nghiệp còn phải đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, quản lý chất lượng, truy xuất nguồn gốc, phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội.
Thị trường quan tâm không chỉ sản phẩm cuối cùng mà còn toàn bộ quá trình sản xuất, từ canh tác, chế biến đến tác động môi trường và yếu tố xã hội. Chỉ khi đáp ứng đầy đủ tiêu chí này, hàng hóa mới thâm nhập thị trường, ưu đãi thuế quan từ FTA trở thành lực đỡ quan trọng, giúp Việt Nam cạnh tranh tốt hơn về giá và tăng lợi ích cho nhà nhập khẩu lẫn người tiêu dùng.
Ngành cà phê và hồ tiêu Việt Nam trong năm 2025 đang trên đà tăng tốc xuất khẩu nhờ tận dụng ưu đãi xuất xứ hàng hóa, C/O ưu đãi và FTA thế hệ mới. Tuy nhiên, thành công lâu dài yêu cầu doanh nghiệp kết hợp chất lượng, truy xuất nguồn gốc, sản xuất bền vững và nâng cao giá trị gia tăng. Xuất xứ hàng hóa không chỉ là công cụ giảm thuế, mà là “tấm vé thông hành” để hàng Việt Nam khẳng định uy tín và vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.