Năm 2025 được đánh giá là một năm nhiều biến động đối với thương mại toàn cầu, khi xung đột địa chính trị, xu hướng bảo hộ gia tăng và các rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu.
Trong bối cảnh đó, xúc tiến thương mại không chỉ dừng ở vai trò kết nối truyền thống mà đang chuyển mạnh sang hướng thích ứng, linh hoạt và đa dạng hóa thị trường.
Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương chia sẻ về những thách thức lớn đối với xuất khẩu, định hướng mở rộng thị trường và vai trò của xúc tiến thương mại trong việc hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế.
Ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại. Ảnh: Quốc Chuyển
Bất ổn toàn cầu làm gia tăng thách thức đối với xuất khẩu
- Thưa ông, ông đánh giá như thế nào về những thách thức lớn nhất đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2025?
Ông Vũ Bá Phú: Theo tôi, thách thức lớn nhất hiện nay xuất phát từ những biến động phức tạp của thị trường thế giới. Trong đó, thị trường EU, một trong ba thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đang chứng kiến sức mua chững lại, thậm chí có xu hướng giảm sút. Bên cạnh đó, cộng đồng châu Âu áp dụng ngày càng nhiều rào cản kỹ thuật, rào cản thương mại, gây khó khăn đáng kể cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam khi tiếp cận thị trường này.
Đối với thị trường Hoa Kỳ, việc áp dụng chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ tiếp tục tác động đến hoạt động xuất khẩu, ảnh hưởng đến quyết định nhập khẩu cũng như kế hoạch kinh doanh của đối tác.
Xung đột vũ trang diễn ra tại nhiều khu vực trên thế giới như Trung Đông, châu Âu, với cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine kéo dài đến nay vẫn chưa kết thúc. Thậm chí, trong nửa cuối năm, một số khu vực Đông Nam Á như Campuchia - Thái Lan cũng phát sinh xung đột và đến nay vẫn còn diễn biến phức tạp. Những yếu tố này làm gián đoạn chuỗi cung ứng, khiến nhiều thị trường hạn chế nhập khẩu, trong khi cạnh tranh giữa các quốc gia xuất khẩu ngày càng gay gắt, quyết liệt hơn.
Từ những yếu tố trên có thể thấy, bất ổn địa chính trị trên phạm vi toàn cầu chính là thách thức lớn nhất đối với xuất khẩu trong năm 2025; dẫn đến sức mua suy giảm và tiến độ nhập khẩu hàng hóa tại nhiều thị trường chủ lực của Việt Nam bị ảnh hưởng rõ rệt.
- Trước những khó khăn đó, định hướng chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công Thương đối với hoạt động xuất khẩu được đặt ra như thế nào, thưa ông?
Ông Vũ Bá Phú: Trước bối cảnh nhiều biến động, không chỉ Bộ Công Thương mà cả hệ thống chính trị, từ Đảng, Chính phủ đến Thủ tướng Chính phủ, đã có chỉ đạo rất sớm và nhất quán.
Trọng tâm là đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống, đồng thời khai thác hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới.
Việt Nam cũng đang khẩn trương thúc đẩy đàm phán với các thị trường tiềm năng và chuẩn bị khởi động hoặc thúc đẩy đàm phán với Pakistan, các nước vùng Vịnh, cộng đồng châu Phi, khối Mercosur (Khối Thị trường chung Nam Mỹ),… mục tiêu là mở rộng không gian thị trường, tạo thêm dư địa cho xuất khẩu, bù đắp cho những khó khăn tại các thị trường truyền thống.
Mở rộng thị trường bền vững
- Trong bối cảnh mới, vai trò của xúc tiến thương mại được điều chỉnh ra sao để hỗ trợ doanh nghiệp, thưa ông?
Ông Vũ Bá Phú: Để triển khai hiệu quả các mục tiêu đã đề ra, hoạt động xúc tiến thương mại trong năm qua đã có nhiều đổi mới, nỗ lực và cố gắng. Ngay từ đầu năm, nhận thức rõ những khó khăn, thách thức của thị trường thế giới, Cục Xúc tiến thương mại đã chủ động triển khai nhiều hoạt động xúc tiến tại các thị trường mới, các thị trường đã ký kết FTA; hỗ trợ các hiệp hội ngành hàng tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế lớn.
Tổng số FTA mà Việt Nam tham gia lên 17 hiệp định với 65 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ảnh minh họa
Chúng tôi không chỉ tập trung vào những thị trường truyền thống mà còn mở rộng sang các thị trường mà Việt Nam chưa từng hoặc ít tham gia trước đây. Ở trong nước, Cục Xúc tiến thương mại cũng tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ tiêu thụ, các hội chợ chuyên ngành như dệt may, nông sản, thực phẩm,… tạo thêm kênh kết nối giữa doanh nghiệp trong nước với các đối tác quốc tế.
Một điểm nhấn quan trọng là việc tăng cường mời các đoàn mua hàng nước ngoài vào Việt Nam. Thông qua các chương trình kết nối, các nhà mua hàng quốc tế có điều kiện trực tiếp làm việc với doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, tìm hiểu năng lực sản xuất, chất lượng sản phẩm, từ đó thúc đẩy hợp tác lâu dài. Những hoạt động này đã góp phần tích cực vào kết quả xuất khẩu chung của cả nước trong năm 2025.
- Bên cạnh mở rộng thị trường, việc nâng cao năng lực thích ứng của doanh nghiệp được triển khai ra sao, thưa ông?
Ông Vũ Bá Phú: Trong bối cảnh các tiêu chuẩn xanh, yêu cầu phát triển bền vững ngày càng được các thị trường áp dụng rộng rãi, Cục Xúc tiến thương mại đặc biệt chú trọng hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao nhận thức và năng lực thích ứng. Chúng tôi phối hợp với các đối tác quốc tế, tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các tiêu chuẩn xanh, yêu cầu chuyển đổi xanh trong sản xuất và xuất khẩu.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại cũng được đẩy mạnh. Các hoạt động như thúc đẩy thương mại điện tử, xúc tiến B2B trên môi trường số, tổ chức hội chợ trực tuyến, hỗ trợ kết nối trên nền tảng thực tế ảo ngày càng được triển khai rộng rãi. Nhờ đó, hoạt động xúc tiến thương mại trở nên đa dạng, linh hoạt hơn, giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường hiệu quả hơn trong điều kiện chi phí và nguồn lực có hạn.
Dù bối cảnh thế giới còn nhiều khó khăn, nhưng với định hướng đúng đắn trong đa dạng hóa thị trường, tận dụng các FTA và đổi mới xúc tiến thương mại, tôi cho rằng xuất khẩu của Việt Nam vẫn có nhiều dư địa tăng trưởng. Điều quan trọng là doanh nghiệp cần chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, gia tăng hàm lượng chế biến và giá trị gia tăng, xây dựng thương hiệu bền vững, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế.
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, Cục Xúc tiến thương mại sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp, đổi mới phương thức xúc tiến, tăng cường kết nối và hỗ trợ thiết thực hơn nữa, góp phần thúc đẩy xuất khẩu và nâng cao vị thế hàng hóa Việt Nam trên thị trường toàn cầu.
Xin cảm ơn ông!
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu nhiều biến động, việc đa dạng hóa thị trường, tận dụng hiệu quả các FTA và đổi mới hoạt động xúc tiến thương mại là hướng đi quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam duy trì và mở rộng xuất khẩu bền vững.