Phát huy lợi thế giá trị địa phương
Xã Thượng Trạch sau khi sáp nhập từ hai xã Tân Trạch và Thượng Trạch có diện tích lớn thứ hai cả nước là 1.095,78 km2, tuy nhiên, xã miền núi có quy mô dân số nhỏ, chỉ 3.615 người. Ở vùng lõi của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng việc hướng dẫn làm sao cho người dân biết chăn nuôi, sản xuất, trồng rừng và làm giàu từ rừng phù hợp với pháp luật là cả một quá trình đối với chính quyền ở đây.
Đối với công tác phát triển thương mại, dịch vụ, ông Hồ Ngọc Thanh chia sẻ: “Hiện nay, chúng tôi đang hoàn thành các hạng mục cuối cùng xây dựng chợ biên giới Thượng Trạch. Đây là nơi tập trung mua bán, kinh doanh các mặt hàng nông, lâm, sản và buôn bán thương mại tại trung tâm xã Thượng Trạch”.
Những ngôi nhà mới của bà con dân bản tại xã Thượng Trạch.
“Là địa phương nằm ở khu vực biên giới, lãnh đạo, chính quyền xã Thượng Trạch cũng thường xuyên theo dõi, nắm bắt diễn biến của thị trường, cung cầu hàng hóa, có phương án cung ứng kịp thời, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng thiết yếu của người dân. Hỗ trợ kết nối cung - cầu tiêu thụ sản phẩm hàng hóa; phát triển thương mại điện tử, chuyển đổi số; đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi mô hình quản lý kinh doanh khai thác chợ theo kế hoạch. Tăng cường công tác quản lý, kiểm tra thị trường, phòng, chống buôn lậu và gian lận thương mại”- ông Hồ Ngọc Thanh chia sẻ.
Ngoài ra, ở xã miền núi nằm phía Tây Trường Sơn này, việc phát huy hiệu quả kinh tế với chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) tiếp tục được duy trì như: sản phẩm măng khô, các sản phẩm mới như nếp than, măng chua, măng ớt …. đang được nghiên cứu và tiếp tục phát triển. Đáng chú ý, từ cây măng rừng mọc ở khắp núi rừng biên giới, đồng bào miền núi xã Thượng Trạch đã hái về tạo ra sản phẩm măng tươi, măng khô được nhiều người ưa chuộng. Sản phẩm măng khô Thượng Trạch là món ăn rất riêng và độc đáo ở địa phương này, được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh với tên gọi măng khô Cà Roòng.
Một gian hàng bày bản sản phẩm địa phương tại xã miền núi Thượng Trạch.
Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch cho biết, để nâng cao hiệu quả kinh tế vùng đồng bào dân tộc, địa phương chú trọng các giải pháp về ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất, kinh doanh. Từ đó, nâng cao chất lượng sản phẩm, đặc biệt là việc nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP trình các cấp công nhận hằng năm. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào phát triển mạnh ngành nghề ở nông thôn. Đặc biệt chú trọng công tác khuyến công, khuyến nông, khuyến lâm, hướng dẫn áp dụng các tiến bộ khoa học, công nghệ mới vào công tác quản lý chất lượng, đăng ký và bảo vệ thương hiệu sản phẩm, hàng hóa. Từng bước xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị, ứng dụng khoa học - công nghệ trong hoạt động quản lý, sản xuất, kinh doanh.
"Đặc biệt, việc thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh và chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025 đã mở ra một giai đoạn phát triển mới cho tỉnh Quảng Trị nói chung và xã Thượng Trạch nói riêng. Đối với xã Thượng Trạch, địa phương tập trung chỉ đạo thực hiện xây dựng xã đạt nông thôn mới và bản đạt nông thôn mới. Hiện nay, đã đạt 8/19 tiêu chí nông thôn mới. Thời gian tới, địa phương tập trung vào việc ổn định bộ máy hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ công và phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Cụ thể, xã sẽ nỗ lực hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thu hút đầu tư và phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn như nông nghiệp, thương mại, dịch vụ"- Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch cho hay.
Tận dụng lợi thế trong lòng di sản để phát triển du lịch
Theo đánh giá, phát triển du lịch xanh tại Thượng Trạch không chỉ là bài toán kinh tế, mà là một chiến lược tổng thể. Theo đó, xã Thượng Trạch như một viên ngọc thô nằm giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ - nơi biên giới được giữ vững, nơi di sản thiên nhiên và văn hóa vẫn sống động từng ngày và nơi khát vọng no ấm đang được thắp lên từ chính người dân vùng biên chân chất, hiền lành.
Ông Hồ Ngọc Thanh, Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch cho hay: "Việc phát triển du lịch xanh tại xã Thượng Trạch mang tính cấp thiết và chiến lược, nhằm hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2035. Dựa trên bốn trụ cột phát triển, du lịch xanh không chỉ là động lực thúc đẩy kinh tế nông - lâm - dược liệu dưới tán rừng và nghề thủ công truyền thống, mà còn góp phần nâng cao dân trí, cải thiện hạ tầng, chăm sóc sức khỏe và phúc lợi văn hóa cho người dân. Đồng thời, du lịch cộng đồng gắn với bản sắc dân tộc Vân Kiều, Ma Coong sẽ tạo ra sinh kế bền vững, giữ gìn giá trị văn hóa bản địa và tăng cường kết nối số trong quản trị địa phương. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhu cầu trải nghiệm thiên nhiên ngày càng tăng, Thượng Trạch có cơ hội vàng để khẳng định vị thế là điểm đến du lịch xanh tiêu biểu của miền biên viễn Quảng Trị".
Lễ hội đập trống của người Ma-Coong tại xã Thượng Trạch thu hút đông đảo du khách tới khám phá.
Ông Nguyễn Trường Chinh, Phó Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch chia sẻ, xã biên giới này nằm sâu trong vùng lõi của Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, là một trong những địa bàn biên giới đặc biệt của tỉnh Quảng Trị. Với địa hình rừng núi hiểm trở, hệ sinh thái nguyên sinh phong phú và cộng đồng dân tộc Vân Kiều, Ma Coong đậm chất nguyên sơ, Thượng Trạch hội tụ đầy đủ các yếu tố để trở thành điểm đến du lịch xanh đặc trưng của miền Trung Việt Nam. Tuy nhiên, việc phát triển du lịch tại Thượng Trạch không thể theo lối mòn khai thác đại trà. Thay vào đó, cần một hướng đi bền vững, đặt môi trường và văn hóa lên hàng đầu, đúng với phương châm của đề án.
Thượng Trạch là xã biên giới kiểu mẫu về giữ rừng, phát triển kinh tế xanh, du lịch thiên nhiên, văn hóa và quản trị cộng đồng thông minh - nơi đồng bào dân tộc thiểu số sống tốt bằng chính bản sắc của mình là vấn đề được Đảng bộ và Chính quyền nơi đây quan tâm, đặt lên hàng đầu.
Gian hàng giới thiệu ẩm thực, sản vật địa phương tại xã Thượng Trạch.
Ông Trần Xuân Cương- Giám đốc Công ty Du lịch Netin, tỉnh Quảng Trị chia sẻ: "Tại Thượng Trạch, dân cư hơn 95% đồng bào Vân Kiều, Ma Coong, giàu bản sắc, giàu lễ hội (lễ hội đập trống, kết bạn…). Có bản Arem và bản Tuộc gần vùng lõi Vường quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng với tiềm năng du lịch độc đáo, ít nơi nào có được. Do đó, xu hướng du lịch xanh, du lịch trải nghiệm, du lịch hướng về cội nguồi - lịch sử đang lên ngôi, là cơ hội cho nơi đây. Đồng thời, có thể xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn môi trường, bảo tồn di sản. Từ đó, tạo sinh kế bền vững cho người dân, góp phần giữ vững biên cương".
Nhìn về tương lai ở vùng đất giàu tiềm năng này, Chủ tịch UBND xã Thượng Trạch hy vọng, đề án phát triển du lịch xanh tại xã Thượng Trạch không chỉ là một kế hoạch kinh tế - xã hội, mà là một hành trình đánh thức tiềm năng, khơi dậy bản sắc và trao quyền cho cộng đồng dân tộc thiểu số sống giữa đại ngàn. Với sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền, người dân, các tổ chức và doanh nghiệp, Thượng Trạch hoàn toàn có thể chuyển mình từ một vùng biên giới xa xôi thành một điểm đến đặc sắc, nơi du khách tìm về với thiên nhiên nguyên sơ, văn hóa độc đáo và những câu chuyện bản địa đầy cảm xúc.
Ông Nguyễn Quốc Hạnh, Bí thư Đảng uỷ xã Thượng Trạch cho hay, với tinh thần “Biên giới vững - Di sản sống - Dân no ấm” và quyết tâm mới, Đảng bộ và nhân dân xã Thượng Trạch sẽ phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, giữ vững quốc phòng - an ninh. Đồng thời, huy động mọi nguồn lực để phát triển kinh tế xanh gắn với bảo tồn di sản thiên nhiên thế giới, nâng cao đời sống nhân dân, xây dựng Thượng Trạch trở thành xã biên giới ổn định, phát triển bền vững.