Không chỉ là có điện, yêu cầu hiện nay là điện phải đủ công suất, không chập chờn, an toàn, phục vụ tốt cho cả sinh hoạt và sản xuất. Đây được coi là nền tảng để các địa phương phát triển kinh tế, thúc đẩy chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số và nâng cao chất lượng đời sống người dân vùng nông thôn mới.
Hạ tầng điện lưới: Điều kiện bắt buộc trong xây dựng nông thôn mới nâng cao
Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, tiêu chí về điện an toàn, ổn định là một trong những nội dung khó nhưng buộc phải đạt nếu muốn được công nhận chuẩn mới. Theo Bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao, các địa phương như Yên Bái, Thanh Hóa, Thái Nguyên…năm 2024, tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện đạt chuẩn phải ở mức tối thiểu 98%. Ngoài ra, điện phải được đấu nối chính thức, ổn định, an toàn và có tính tin cậy cao.
Cụ thể tại tỉnh Yên Bái, Quyết định số 826/QĐ-UBND ban hành tháng 4/2024 đã nhấn mạnh yêu cầu này như một tiêu chí bắt buộc nếu xã muốn đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao hoặc kiểu mẫu. Tỉnh Thanh Hóa cũng áp dụng tiêu chí tương tự tại Quyết định số 28/2024/QĐ-UBND khi xây dựng nông thôn thông minh.
Việc đầu tư hệ thống điện cho vùng nông thôn luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Ảnh: Nam Anh
Để đạt được những con số ấn tượng như 98% hay 100% hộ dân có điện an toàn, chính quyền các tỉnh đã tập trung đầu tư mạnh vào hạ tầng điện lưới, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều xã được xây dựng mới trạm biến áp, cột điện bê tông kiên cố, đường dây điện bọc an toàn, xóa bỏ cảnh dây điện trần, cũ nát vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn cho người dân.
Thay đổi diện mạo, nâng cao thu nhập cho người dân
Sự hiện diện của điện ổn định không chỉ giúp các làng quê sáng đèn mà còn làm thay đổi cách sinh hoạt, công việc của người dân nông thôn. Không còn cảnh lao động thủ công, nhiều hộ gia đình đã mạnh dạn đầu tư thiết bị sơ chế, máy móc phục vụ sản xuất, nhờ vậy năng suất tăng cao, thu nhập cải thiện.
Chị Nguyễn Thị Lan (xã Minh Quân, huyện Trấn Yên, Yên Bái) chia sẻ: “Trước đây, vào mùa đông, điện không đủ để sử dụng nồi cơm điện hay máy ép mía. Từ khi có điện ổn định, gia đình tôi đầu tư thêm thiết bị sơ chế nông sản, mỗi ngày tăng gấp đôi năng suất mà không cần thêm nhân công”.
Tương tự, ông Lê Văn Hải (xã Quảng Thịnh, huyện Quảng Xương, Thanh Hóa) cho biết: “Điện trước đây khiến tôi ngại đầu tư. Giờ thì khác rồi, điện ổn định nên tôi mạnh dạn mua máy xay xát và hệ thống tưới tiêu tự động cho ruộng. Tiết kiệm công sức, năng suất lại cao hơn hẳn”.
Điện lưới về nông thôn ổn định không chỉ là một chỉ tiêu hành chính mà là chỉ số thực chất về phát triển. Ảnh: Hải Yến
Không chỉ phục vụ sản xuất, nguồn điện ổn định còn giúp các địa phương triển khai hiệu quả các chương trình chuyển đổi số, dạy học trực tuyến, phổ cập internet, xây dựng chính quyền số cấp xã. Các hệ thống camera an ninh, chiếu sáng công cộng bằng đèn năng lượng tiết kiệm điện cũng được triển khai đồng loạt nhờ hạ tầng điện vững chắc.
Ở nhiều địa phương, điện ổn định còn là điều kiện quan trọng giúp xây dựng các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, trồng trọt trong nhà màng, sử dụng thiết bị điều khiển tự động, máy sấy lạnh, máy bảo quản nông sản và các thiết bị chuyên dụng phục vụ canh tác tiên tiến. Nhờ đó, giá trị sản xuất nông nghiệp tại nhiều xã nông thôn mới nâng cao đã tăng thêm từ 20-30% so với giai đoạn trước.
Thực tế những năm gần đây cho thấy, nếu một xã có tỷ lệ hộ sử dụng điện thấp hơn mức tiêu chí, việc xét công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao sẽ bị dừng lại. Bởi vậy, các địa phương coi tiêu chí điện là “xương sống” trong lộ trình xây dựng nông thôn mới, bởi không chỉ phục vụ mục tiêu ngắn hạn mà còn là nền tảng để phát triển sản xuất hiện đại, bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững an ninh trật tự và hội nhập chuyển đổi số quốc gia.
Định hướng đến năm 2030, nhiều tỉnh thành vùng trung du, miền núi và đồng bằng đã lập kế hoạch phủ điện 100% hộ dân, kể cả những xã mới sáp nhập hoặc vùng núi cao khó khăn. Song song đó, xu hướng sử dụng năng lượng tái tạo, nhất là điện mặt trời áp mái, đang được các tỉnh thí điểm và từng bước nhân rộng tại các hộ dân đủ điều kiện, vừa giúp giảm chi phí tiêu thụ điện, vừa giảm tải áp lực cho hệ thống điện lưới quốc gia và góp phần bảo vệ môi trường.
Theo các chuyên gia năng lượng, điện lưới về nông thôn ổn định không chỉ là một chỉ tiêu hành chính mà là chỉ số thực chất về phát triển. Điện đến đâu, cơ hội đến đó. Có điện mới có thể dạy học trực tuyến, trồng trọt bằng công nghệ cao, lưu trữ nông sản bằng thiết bị lạnh, khởi nghiệp nông nghiệp số và quan trọng hơn cả là để người dân vùng sâu, vùng xa không bị bỏ lại phía sau.
Điện ổn định không chỉ là nguồn năng lượng chiếu sáng mà còn là động lực kích thích đổi mới phương thức sản xuất, thúc đẩy thương mại điện tử, giao thương hàng hóa và phát triển du lịch cộng đồng. Những bản làng từng chìm trong bóng tối, giờ đây đã bừng sáng và chuyển mình mạnh mẽ nhờ nguồn điện an toàn, bền vững. Điều đó khẳng định, trong chiến lược xây dựng nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu, điện không chỉ là tiêu chí kỹ thuật mà còn là điều kiện bảo đảm để phát triển bền vững, đồng đều giữa các vùng miền.