Gặp người tạc hồn vào đá quý tại Hội chợ Mùa Thu 2025

Từ đam mê sưu tầm đến hành trình gần 40 năm với đá quý

Giữa không gian rực rỡ của Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), gian trưng bày của nghệ nhân - doanh nhân Tô Chinh luôn đông kín người tham quan, chiêm ngưỡng. Chị được giới sưu tầm đá quý trong và ngoài nước biết đến như một “người giữ hồn” của nghệ thuật đá quý Việt Nam, người đã dành gần 40 năm miệt mài với đá quý, tạc hồn vào từng đường nét, sắc màu.

Chia sẻ về cơ duyên đến với nghề, nghệ nhân Tô Chinh kể: “Ban đầu tôi chỉ là người yêu cái đẹp. Là phụ nữ, tôi mê những viên đá có màu sắc tự nhiên, mê cái vẻ trầm mặc mà sâu sắc của chúng. Ngày đó, người Việt chưa biết chơi đá, chủ yếu chỉ bán cho khách nước ngoài. Nhưng khi đã đam mê, tôi bắt đầu tìm hiểu, thích nên mua, sưu tầm rất nhiều, rồi tự tay sáng tạo. Càng làm càng say, rồi thành nghiệp, thành đời”.

Từ một người chơi đá, chị trở thành người sáng tạo nghệ thuật đá quý thủ công, một lĩnh vực kén chọn, đòi hỏi không chỉ kỹ thuật mà còn chiều sâu văn hóa và tâm hồn.

Nghệ thuật đá quý - nơi “thiên và nhân” giao hòa

Tại Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025, bộ bàn ghế và bức bình phong “Phú quý viên mãn” của nghệ nhân Tô Chinh là một trong những tác phẩm gây ấn tượng mạnh nhất. Tác phẩm được tạo tác hoàn toàn thủ công, sử dụng ngọc Hoàng Long quý hiếm có nguồn gốc từ Mexico, ngọc hoàng long có màu vàng đặc biệt, ngậy, dẻo quánh, màu rất đậm và tươi, một màu sắc mà rất là khó tìm, rất là hiếm có.

“Khi nhìn thấy khối đá, người nghệ nhân phải cảm được cái hồn của nó. Từ đó mới nghĩ ra tác phẩm phù hợp. Với bộ ‘Phú quý viên mãn’, tôi chọn tạc hình hoa mẫu đơn, biểu tượng của phúc khí và thịnh vượng. Toàn bộ hoa văn được bố cục theo lối cổ truyền, cân đối và hài hòa như một bộ bàn gỗ cổ xưa, mang lại cảm giác an yên cho người thưởng lãm”.

Tác phẩm được thực hiện trong hơn 4 tháng, riêng bức bình phong phải mất tới 1 năm hoàn thiện hoàn toàn bằng tay.

“Đá quý là vật phẩm của trời, nhưng nếu không có nhân, tức bàn tay và tâm hồn của nghệ nhân thì chỉ là vật vô tri. Một tác phẩm nghệ thuật phải có hồn. Cái khối đá chỉ là phần xác, còn người nghệ nhân là người thổi hồn cho nó sống”, chị Chinh chia sẻ.

Theo chị Chinh, người chơi đá không nhất thiết phải là người có tiền, mà là người có cảm xúc, có tâm thế thưởng thức. “Đá quý là đỉnh cao của thú chơi tao nhã. Người chơi phải tĩnh, phải biết lắng nghe, chiêm nghiệm. Chơi đá là cách để soi lại chính mình, giống như một hình thức thiền định”, chị nói.

Lan tỏa giá trị văn hóa Việt qua tác phẩm đá quý

Không chỉ dừng ở giá trị thẩm mỹ, mỗi tác phẩm của chị Chinh còn mang một triết lý sống: Phú quý - hạnh phúc - viên mãn. Bộ tác phẩm “Phú quý viên mãn” gồm hai con công đực và cái, biểu trưng cho tình nghĩa, cùng hình ảnh hoa mẫu đơn và bướm, tượng trưng cho phúc và lộc theo quan niệm Á Đông.

“Tôi muốn lan tỏa qua đá quý những giá trị truyền thống, đó là phúc khí, sự an lành và thịnh vượng. Mỗi sản phẩm không chỉ để ngắm, mà để cảm, để thấy lòng mình được lắng lại”, chị chia sẻ.

Theo chị Chinh, đá quý được trưng bày tại hội chợ đến từ nhiều quốc gia như Mexico, Iran, Việt Nam, nhưng đều qua bàn tay chọn lọc và tạo tác của các nghệ nhân Việt Nam, những người thổi hồn dân tộc vào vật liệu quý hiếm toàn cầu.

“Ngành đá của chúng tôi không chỉ kinh doanh, mà còn là trách nhiệm gìn giữ và nâng tầm giá trị văn hóa. Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất -2025 là dịp lớn để giới thiệu tinh hoa này đến đông đảo công chúng. Tôi cảm ơn Ban tổ chức đã rất chu đáo, sát sao, đồng hành với từng doanh nghiệp, nghệ nhân”, chị Chinh bày tỏ.

Khi nghệ thuật chạm đến trái tim người xem

Mỗi ngày, gian hàng của chị Chinh thu hút hàng nghìn lượt khách tham quan. Người đến không chỉ để xem, mà để cảm nhận vẻ đẹp trong từng đường chạm, sắc đá, ánh sáng.

“Tôi hạnh phúc khi thấy người ta đứng lại thật lâu trước tác phẩm, lặng ngắm rồi mỉm cười. Đó là khi nghệ thuật đã chạm đến trái tim”, chị nói với niềm tự hào.

Với nghệ nhân Tô Chinh, nghề đá là hành trình cả đời, hành trình của đam mê, kiên định và lòng yêu cái đẹp.

“Một khối đá quý có thể vô tri, nhưng qua tay người nghệ nhân, nó trở thành hữu tình, trở thành câu chuyện về tâm, về phúc, về nhân”, chị kết lại.

Giữa nhịp sống hiện đại, nơi tốc độ và công nghệ đôi khi khiến con người lãng quên giá trị của sự tĩnh tại, những người như nghệ nhân Tô Chinh vẫn bền bỉ giữ lấy một "ngọn lửa nghề" trong trẻo và chân thành. Chị không chỉ sáng tạo nên những tác phẩm đá quý mang linh hồn Việt, mà còn lan tỏa tinh thần tôn trọng cái đẹp, hướng thiện và an nhiên trong tâm.

Mỗi khối đá qua tay chị đều trở thành một thực thể sống, nơi kết tinh giữa thiên nhiên, bàn tay và trái tim người nghệ nhân. Và hơn hết, hành trình 40 năm của chị là minh chứng rằng: Nghệ thuật chỉ thật sự chạm đến đỉnh cao khi người nghệ nhân đặt cả linh hồn mình vào từng đường chạm nhỏ bé.

Như chính lời chị từng nói: “Tôi chỉ mong người xem, khi dừng lại trước tác phẩm, không chỉ thấy đá, mà thấy được cả nhịp đập của tâm hồn bên trong nó”.

Để rồi, trong ánh sáng dịu của những viên ngọc, người ta không chỉ thấy vẻ đẹp của đá, mà còn thấy vẻ đẹp của con người Việt Nam, cần mẫn, tinh tế và nhân văn.

Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - 2025 diễn ra từ ngày 25/10 đến ngày 4/11/2025 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam (VEC) - Đông Anh, Hà Nội. Hội chợ không chỉ là điểm hẹn giao thương lớn, mà còn là không gian tôn vinh giá trị văn hóa Việt, kết nối tinh hoa sản xuất, sáng tạo và hội nhập.