Mô hình kinh tế hiệu quả
Tân Cương, sau khi được sáp nhập từ ba xã Tân Cương, Thịnh Đức và Bình Sơn, hiện có diện tích gần 58 km², dân số hơn 25 nghìn người. Đây là vùng đất hội tụ cả lợi thế truyền thống về cây chè lẫn tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng. Trong cơ cấu kinh tế địa phương, cây chè không chỉ là sản phẩm nông nghiệp chủ lực mà còn là biểu tượng văn hoá đã đi vào đời sống, phong tục và niềm tự hào của bao thế hệ.
Tân Cương - một trong 'tứ đại danh trà' của Thái Nguyên. Ảnh minh hoạ
Thực tế cho thấy, giá trị kinh tế của cây chè được nâng lên rõ rệt khi gắn với dịch vụ du lịch. Những tour trải nghiệm “một ngày làm người trồng chè”, các không gian thưởng trà, lễ hội văn hoá trà hay điểm check-in tại đồi chè cổ hàng trăm năm tuổi ở xóm Lam Sơn đã thu hút đông đảo du khách. Theo anh Phạm Văn Nhật, chủ nhân vườn chè 100 năm tuổi, đắm mình trong thiên nhiên vốn đã thú vị, nhưng cảm giác được uống chén trà cổ ướp hương sen ngay giữa đồi chè lại mang đến cho du khách một trải nghiệm khó quên cho du khách.
Nhờ đó, nhiều hộ dân, trong đó có bà con dân tộc thiểu số, đã có thêm thu nhập từ dịch vụ homestay, bán sản phẩm trà chế biến sâu hay hướng dẫn du khách trải nghiệm. Điển hình như tại xóm Mỏ Gà (xã Võ Nhai), Nhà nước từng hỗ trợ mỗi hộ dân hơn 100 triệu đồng để xây dựng mô hình homestay, tạo công ăn việc làm tại chỗ. Kinh nghiệm ấy đang được nhân rộng, trở thành gợi mở cho các hộ dân vùng chè Tân Cương mạnh dạn đầu tư phát triển dịch vụ du lịch cộng đồng.
Theo báo cáo, đến hết năm 2024, giá trị sản phẩm trên 1 ha đất trồng trọt tại Tân Cương đạt hơn 211 triệu đồng, trong khi mục tiêu đến năm 2030, riêng giá trị sản phẩm trên 1 ha chè kinh doanh phải đạt trên 1,1 tỷ đồng. Con số này cho thấy rõ định hướng nâng tầm giá trị cây chè gắn liền với dịch vụ, trải nghiệm du lịch, thay vì chỉ phụ thuộc vào bán nguyên liệu thô.
Đáng chú ý, xã Tân Cương hiện có hơn 615 ha chè kinh doanh, trong đó nhiều diện tích đã được trồng bằng giống chất lượng cao, áp dụng quy trình VietGAP và hữu cơ. Với sự tham gia của 31 hợp tác xã, hơn 100 doanh nghiệp và hàng trăm hộ kinh doanh cá thể, vùng chè Tân Cương ngày càng định hình rõ chuỗi giá trị từ trồng, chế biến, xây dựng thương hiệu đến phát triển dịch vụ du lịch.
Du lịch sinh thái kết hợp với văn hoá trà đang trở thành mô hình kinh tế điểm của vùng đất chè Tân Cương. Ảnh minh hoạ
Những thay đổi này đã cải thiện đời sống người dân. Thu nhập bình quân đầu người đến hết năm 2024 đạt gần 60 triệu đồng, cao hơn nhiều so với trước đây. Tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống dưới 1%, nhiều hộ dân tộc thiểu số đã thoát nghèo nhờ kết hợp sản xuất chè với dịch vụ homestay và bán sản phẩm OCOP. Bà Phạm Thị Ngân (xóm Lam Sơn) bày tỏ, nhờ phát triển mô hình gắn chè với du lịch, gia đình tôi không chỉ có thêm thu nhập mà còn được tự hào giới thiệu bản sắc văn hoá của quê hương đến bạn bè khắp nơi.
Khát vọng vươn xa từ hương trà
Bước vào nhiệm kỳ mới 2025 - 2030, Đảng bộ xã Tân Cương, tỉnh Thái Nguyên đã xác định rõ mục tiêu đưa địa phương trở thành trung tâm dịch vụ, du lịch cộng đồng, sinh thái và nghỉ dưỡng của tỉnh, đồng thời nâng tầm thương hiệu chè ra thị trường trong nước và quốc tế.
Trước hết, xã đặt trọng tâm vào nâng cao chất lượng sản phẩm chè bằng việc trồng thay thế diện tích chè già cỗi, nâng tỷ lệ giống chất lượng cao lên 80 - 85%, đẩy mạnh chế biến sâu và tăng sản phẩm OCOP 4 - 5 sao. Đặc biệt, 100% sản phẩm trà và sản phẩm từ chè sẽ được quảng bá, giao dịch trên các nền tảng số. Đây là bước đi quan trọng để chuyển đổi số trong nông nghiệp và du lịch, giúp người dân tiếp cận thị trường rộng lớn hơn.
Chế biến đa dạng sản phẩm, Thái Nguyên đang nâng tầm thương hiệu chè của địa phương. Ảnh minh hoạ
Về hạ tầng, Tân Cương sẽ tập trung đầu tư hệ thống giao thông kết nối vùng sản xuất với các điểm du lịch; xây dựng khu đô thị sinh thái thể thao hồ Ghềnh Chè; hoàn thiện hạ tầng dịch vụ, thương mại và xử lý rác thải, đảm bảo cảnh quan “xanh - sạch - đẹp”. Song song, địa phương cũng đẩy mạnh chuyển đổi xanh, phát triển nông nghiệp hữu cơ, giảm phát thải và bảo vệ tài nguyên môi trường.
Tỉnh Thái Nguyên cũng đã xác định Tân Cương là vùng trọng điểm phát triển nông nghiệp sinh thái gắn với du lịch trải nghiệm, lấy chè làm sản phẩm đặc trưng. Theo lãnh đạo UBND tỉnh, xã Tân Cương cần quy hoạch, phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo dựa trên nền tảng văn hoá trà và sinh thái nông thôn, thu hút các nguồn lực đầu tư xây dựng điểm du lịch cộng đồng tại các làng chè truyền thống.
Theo kế hoạch, đến năm 2030, thu nhập bình quân đầu người tại Tân Cương sẽ tăng gấp 1,5 lần so với năm 2025, tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân hằng năm đạt trên 10,5%, thu ngân sách tăng 10%/năm. Những mục tiêu này không chỉ phản ánh khát vọng phát triển kinh tế mà còn mở ra “giấc mơ thoát nghèo” bền vững cho bà con nông dân và đồng bào dân tộc thiểu số.
Để phát triển mạnh mẽ hơn nữa mô hình du lịch sinh thái gắn với văn hoá trà, lãnh đạo UBND tỉnh Thái Nguyên định hướng xã Tân Cương phối hợp xây dựng quy hoạch đồng bộ, phát huy vai trò cộng đồng trong gìn giữ cảnh quan sinh thái, bản sắc văn hoá. Đồng thời, thu hút doanh nghiệp có tiềm lực để xây dựng các khu nghỉ dưỡng, homestay đạt chuẩn, phát triển sản phẩm du lịch làng nghề, lễ hội văn hoá trà, du lịch trải nghiệm nông nghiệp.