4 mục tiêu thí điểm BESS
Trao đổi bên lề hội thảo “Lưu trữ năng lượng BESS: Tiềm năng - thách thức” do Cục Điện lực (Bộ Công Thương) tổ chức mới đây, ông Cao Mạnh Tuấn, Kỹ sư Trung tâm Tư vấn lưới điện, Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Điện 1 (PECC1) đã thông tin về thiết kế lắp đặt hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS).
Theo ông Tuấn, để thiết kế hệ thống BESS, trước hết cần nắm bắt rõ mô hình lắp đặt và vị trí bố trí thiết bị. Mỗi vị trí và mô hình lắp đặt sẽ tương ứng với những ứng dụng và quy trình vận hành khác nhau của hệ thống.
Mô hình hệ thống BESS. Ảnh: Thanh Tuấn
Về các ứng dụng của hệ thống BESS, có nhiều chức năng như điều tần, bù phản kháng, giảm dao động công suất, dịch chuyển phụ tải, dự phòng trên lưới. Tuy nhiên, với các dự án của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang tập trung thời gian gần đây, trọng tâm chính là ứng dụng dịch chuyển phụ tải.
“Hiện, PECC1 đang triển khai thí điểm hệ thống BESS trọn bộ với tổng công suất lắp đặt tại các trạm biến áp là 50MW/100MWh tại một số trạm biến áp 110kV có thể triển khai lắp đặt hệ thống pin lưu trữ năng lượng”, đại diện PECC1 cho hay.
Chia sẻ về mục tiêu thí điểm lắp đặt hệ thống BESS, ông Tuấn cho biết: Một là, dự án triển khai nhằm thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, góp phần từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển lưới điện thông minh, tích hợp linh hoạt các nguồn năng lượng tái tạo và các công nghệ lưu trữ năng lượng tiên tiến.
Hai là, triển khai dự án thuộc danh mục các nhóm dự án ưu tiên đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Đề án triển khai Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng.
Ba là, tăng cường tính linh hoạt trong vận hành hệ thống điện, giảm quá tải cục bộ, tối ưu vận hành lưới phân phối 110kV.
Bốn là, thử nghiệm và ứng dụng các dịch vụ phụ trợ mới đặc thù như dịch chuyển phụ tải, tối ưu chi phí vận hành theo cơ chế giá điện mới, điều chỉnh tần số, điều chỉnh điện áp... thông qua ứng dụng hệ thống lưu trữ năng lượng và phân phối sử dụng linh hoạt.
Thông tin về yêu cầu và số liệu đầu vào thiết kế, đại diện PECC1 cho biết, để thực hiện công tác thiết kế, yêu cầu quan trọng đầu tiên là phải xác định chính xác vị trí lắp đặt, công suất và nhu cầu phụ tải. Các bước cần thực hiện gồm: Quy hoạch lưới điện khu vực; thu thập số liệu phụ tải các năm trong quá khứ; đồ thị phụ tải khu vưc các ngày điển hình; tình trạng mang tải của các đường dây, máy biến áp hiện trạng…
Bên cạnh đó, trong quá trình lựa chọn, cần xét các tiêu chí: phù hợp biểu đồ phụ tải đỉnh trong các ngày cao điểm; góp phần giảm khả năng cắt giảm công suất nguồn; mặt bằng thuận lợi cho bố trí thiết bị, lắp đặt và vận chuyển; khả năng tiếp cận, đấu nối và độ tin cậy trong vận hành…
“Tại các vị trí dự kiến lắp đặt, tiến hành bổ sung dần dung lượng BESS theo kết quả tính toán, cho đến khi phần tử tải không còn xuất hiện quá tải hoặc đầy tải trong chế độ vận hành bình thường”, ông Tuấn giải thích.
Hoàn thiện khung chính sách
Cũng theo đại diện PECC1, hiện tại hệ thống BESS đang chủ yếu lắp đặt tại các vị trí Trạm biến áp đang vận hành do đó cần khảo sát kỹ mặt bằng tại các Trạm dự kiến lắp đặt BESS khi đã có tính toán hệ thống. Diện tích tối thiểu để lắp đặt hệ thống BESS có dung lượng 10MW/20MWh khoảng 300m2 và không bị vướng hàng lang lưới điện, công trình ngầm.
Lưu trữ năng lượng đang trở thành "chìa khóa" giúp lưới điện Việt Nam vận hành linh hoạt hơn, mở đường cho mục tiêu xây dựng lưới điện thông minh. Ảnh minh họa
Đồng thời, cũng cần khảo sát hệ thống trung áp 22/35kV dự kiến đấu nối hệ thống BESS; khảo sát hệ thống phòng cháy, chữa cháy hiện hữu, cũng như khảo sát hệ thống điều khiển máy tính và SCADA hiện hữu để lên phương án đấu nối, cài đặt bổ sung hệ thống điều khiển và giám sát BESS đảm bảo an toàn an ninh thông tin.
Ngoài ra, về sơ đồ kết nối, đại diện PECC1 cho hay, các trạm trong mô hình 10MW/20MWh đều có cấu hình kết nối tương tự từ các container pin cấp nguồn qua bộ PCS và máy biến áp, sau đó phân phối qua các tủ RMU và đấu nối lên lưới trung áp 22kV hoặc 35kV hiện hữu.
“Trong quá trình thực hiện dự án thí điểm, đơn vị tư vấn thiết kế cũng tính toán thời gian triển khai. Từ khi khảo sát, lập hồ sơ thiết kế đến khi trình duyệt báo cáo kỹ thuật dự kiến kéo dài khoảng 2 tháng”, ông Tuấn thông tin.
Thông tin thêm về tổng mức đầu tư, theo đại diện PECC1, do hệ thống BESS hiện chưa có khung giá cũng như chưa có các dự án tương tự trong nước để tham khảo, nên để lập tổng mức đầu tư và phân tích tài chính, cần thực hiện đầy đủ các bước: lập phạm vi cung cấp và yêu cầu kỹ thuật của dự án; sau khi hoàn thiện phạm vi và yêu cầu kỹ thuật, gửi hồ sơ cho các hãng để đề nghị báo giá; phân tích, so sánh báo giá sau đó lựa chọn cấu hình tối ưu.
“Trên cơ sở báo giá hợp lệ, lập tổng mức đầu tư và thực hiện phân tích tài chính để đánh giá hiệu quả dự án”, đại diện PECC1 nói.
Theo ông Tuấn, trong quá trình triển khai hệ thống BESS, đơn vị tư vấn thiết kế nhận thấy nhiều khó khăn. Về pháp lý, theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh chỉ nêu về dung lượng dự kiến cho BESS mà chưa phân bổ hay nêu rõ vị trí lắp đặt BESS, chưa công bố bảng áp giá mua và bán cho dự án lắp đặt BESS dẫn đến khó khăn cho công tác phân tích hiệu quả đầu tư dự án. Về kỹ thuật, đại diện PECC1 cho rằng, chưa có văn bản, quyết định công bố yêu cầu kỹ thuật cho BESS. Hiện mới có TT05/2025 và TCVN 14499: Hệ thống lưu trữ điện năng để tham khảo.
Đồng thời, đại diện PECC1 cũng đưa ra một số đề xuất với Bộ Công Thương như: chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan hoàn thiện phương án về quy mô và dung lượng trang bị hệ thống BESS tại các địa phương. Bên cạnh đó, cần xây dựng đơn giá mua bán điện cho hệ thống BESS, cũng như hướng dẫn việc xây dựng đơn giá cho thiết bị BESS.
PECC1 cũng kiến nghị Bộ Công Thương sớm ban hành thông tư hoặc quy định về yêu cầu kỹ thuật đối với thiết bị BESS, đồng thời hướng dẫn cụ thể quy trình xử lý pin sau khi kết thúc vòng đời dự án.
BESS là hệ thống lưu trữ điện bằng pin, cho phép nạp điện vào lúc thấp điểm và phát điện vào giờ cao điểm, góp phần giảm quá tải cục bộ, tăng độ linh hoạt và ổn định của lưới điện. Trong bối cảnh chuyển đổi năng lượng và phát triển lưới điện thông minh, BESS được xem là một trong những cấu phần quan trọng để nâng cao an ninh năng lượng và hiệu quả vận hành hệ thống điện quốc gia.