Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, phổ cập giáo dục tiểu học và THCS luôn được xác định là một trong những tiêu chí quan trọng, phản ánh rõ nét chất lượng sống và mức độ phát triển bền vững của mỗi địa phương. Đạt và duy trì chuẩn phổ cập giáo dục không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, góp phần quyết định đến tương lai thế hệ trẻ và sự phát triển đồng bộ của khu vực nông thôn.
Giáo dục cơ sở đạt chuẩn: Nền tảng phát triển cộng đồng bền vững
Phổ cập giáo dục tiểu học và THCS là nền tảng để nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy kinh tế, xã hội ở các vùng nông thôn. Khi trẻ em ở mọi vùng miền đều có cơ hội tiếp cận giáo dục đầy đủ, bình đẳng, đó chính là bước khởi đầu để xóa bỏ khoảng cách phát triển giữa thành thị và nông thôn.
Theo Quyết định số 525/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành năm 2024, mục tiêu đến năm 2030 là có ít nhất 75% tỉnh, thành phố đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học mức độ 3 và 40% đạt chuẩn phổ cập THCS mức độ 3. Đây là một chỉ tiêu đầy thách thức, nhưng hoàn toàn khả thi nếu có sự đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, cũng như sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, ngành.
Phổ cập giáo dục tiểu học và THCS là nền tảng để nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực.
Hiện nay, nhiều địa phương đã có bước tiến đáng kể trong việc xây dựng trường học đạt chuẩn, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Các chương trình hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số, học sinh vùng khó khăn cũng đang được triển khai hiệu quả, góp phần đảm bảo cơ hội học tập cho mọi đối tượng.
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục tại các địa phương
Tuy đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng quá trình phổ cập và duy trì chuẩn giáo dục tại các vùng nông thôn vẫn còn không ít khó khăn. Tại nhiều nơi, cơ sở vật chất trường lớp xuống cấp, đội ngũ giáo viên thiếu hụt, chất lượng đào tạo chưa đồng đều, tỷ lệ học sinh bỏ học ở một số khu vực vùng sâu vùng xa vẫn cao hơn mức trung bình.
Bên cạnh đó, nhiều trường tiểu học và THCS vẫn gặp khó khăn về trang thiết bị, phòng học, khu vui chơi cho học sinh. Mặc dù nỗ lực từ các địa phương đã và đang tập trung cải thiện điều kiện dạy và học, nhưng nguồn lực vẫn còn hạn chế, cần thêm sự hỗ trợ từ trung ương và xã hội.
Để đạt và duy trì chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học và THCS trong nông thôn mới, nhiều địa phương cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp:
Thứ nhất, cần tiếp tục đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất trường học. Việc xây mới, sửa chữa trường lớp học phải đáp ứng tiêu chí xanh - sạch - đẹp - an toàn, phù hợp với xu thế giáo dục hiện đại. Những phòng học tạm, lớp học xuống cấp cần được thay thế ngay để đảm bảo an toàn và chất lượng học tập cho học sinh.
Thứ hai, phát triển đội ngũ giáo viên cả về số lượng lẫn chất lượng. Việc tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ thường xuyên, đặc biệt là các môn học như Tin học, Ngoại ngữ, STEM… sẽ giúp giáo viên nắm bắt phương pháp giảng dạy mới, từ đó nâng cao chất lượng dạy học.
Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, việc đạt chuẩn và duy trì chuẩn phổ cập giáo dục chính là nền móng vững chắc.
Thứ ba, tăng cường công tác tuyên truyền, vận động để người dân nhận thức được vai trò quan trọng của giáo dục đối với sự phát triển của địa phương. Đồng thời, huy động sự tham gia của các tổ chức chính trị, xã hội, doanh nghiệp trong công tác xã hội hóa giáo dục.
Thứ tư, cần có chính sách hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn như miễn, giảm học phí, cấp học bổng, hỗ trợ phương tiện đến trường để đảm bảo mọi trẻ em đều được học tập liên tục, không bị bỏ lại phía sau.
Thứ năm, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản lý và giảng dạy. Chuyển đổi số trong giáo dục không chỉ là xu thế mà còn là giải pháp giúp các trường vùng sâu, vùng xa rút ngắn khoảng cách với khu vực đô thị.
Thực tế triển khai tại cơ sở đã cho thấy, việc nâng cao chất lượng giáo dục trong xây dựng nông thôn mới được người dân đánh giá rất cao.
Chị Nguyễn Thị Lan, phụ huynh có con theo học tại trường Tiểu học Tảo Dương Văn (huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội) chia sẻ: “Trường học bây giờ rất khang trang, lớp học được trang bị tivi thông minh, bàn ghế mới, điều hòa đầy đủ. Gia đình tôi rất yên tâm khi con mình được học trong môi trường như thế này”.
Ông Trần Văn Hùng, trưởng thôn Tân Hòa (huyện Định Hóa, Thái Nguyên) chia sẻ: “Chúng tôi mong muốn nhà nước tiếp tục quan tâm và đầu tư cho giáo dục ở nông thôn. Cơ sở vật chất nhiều nơi vẫn còn thiếu thốn, nếu có thêm sự hỗ trợ thì con em chúng tôi sẽ có điều kiện học tập tốt hơn, từ đó thay đổi cuộc sống trong tương lai”.
Phổ cập giáo dục tiểu học và THCS không chỉ là chỉ tiêu mà còn là nền tảng để nâng cao chất lượng dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bảo đảm công bằng xã hội và tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội ở vùng nông thôn. Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới hiện đại, văn minh, việc đạt chuẩn và duy trì chuẩn phổ cập giáo dục chính là nền móng vững chắc, bảo đảm cho sự phát triển bền vững và đồng đều giữa các vùng miền.
Với sự quan tâm, đầu tư đồng bộ của nhà nước, sự chung tay của cộng đồng và quyết tâm của người dân, kỳ vọng đến năm 2030, các địa phương trên cả nước sẽ đạt được mục tiêu đề ra, đưa giáo dục thực sự trở thành động lực cốt lõi trong hành trình kiến tạo diện mạo mới cho nông thôn Việt Nam.