Thái Nguyên tăng tốc hạ tầng điện, mở đường phát triển khu vực miền núi

Biến dòng điện thành sức mạnh

Từ miền trung du hướng lên dải núi đá vôi Võ Nhai, những đường dây 220kV căng mình giữa trời như những mạch dẫn nuôi sự sống của một tỉnh công nghiệp đang tăng tốc. Thái Nguyên hôm nay được cấp điện từ 5 trạm biến áp 220kV Thái Nguyên, Lưu Xá, Phú Bình, Phú Bình 2 và Bắc Kạn, tổng công suất 2.375MW, cùng 11 tuyến đường dây dài khoảng 330km, tạo thành chiếc khung xương thép nâng đỡ cả nhịp sống đô thị lẫn những bản làng xa nhất. Bổ sung cho hệ thống này là nguồn điện từ trạm 220kV Sóc Sơn với quy mô 3x250MVA, hoàn thiện sự liên kết đồng bộ giúp dòng điện đến với Thái Nguyên ổn định và chắc chắn hơn.

Đi giữa những địa phương miền núi như: Định Hóa, Võ Nhai hay Phú Lương, dễ thấy nơi đây không còn là “khoảng trống năng lượng” như trước. Thái Nguyên hiện có 7 nhà máy thủy điện nhỏ gồm Tà Làng, Thượng Ân, Nậm Cắt, Thác Giềng 1, Pác Cáp, Khuổi Thốc và hồ Núi Cốc, tổng công suất 26,49MW. Bên cạnh đó là hai nhà máy nhiệt điện lớn Cao Ngạn và An Khánh với tổng công suất 230MW, đóng vai trò nguồn cung trụ cột. Trong số này, Nhà máy Nhiệt điện An Khánh I quy mô 120MW từ 2 tổ máy là dấu mốc đặc biệt khi trở thành nhà máy nhiệt điện công suất lớn đầu tiên do tư nhân đầu tư tại Việt Nam. Công trình không chỉ cung cấp điện ổn định cho các khu công nghiệp, mà còn trở thành điểm nút trong hệ thống lưới điện khu vực, bảo đảm cho sự phát triển đang mở rộng từng ngày.

Trong công tác quản lý nhà nước, tỉnh đã chủ động tham mưu tháo gỡ vướng mắc cho nhiều dự án, từ thẩm định, cấp phép hoạt động điện lực đến xử lý hồ sơ khảo sát tiền khả thi điện mặt trời và thủy điện. Ở những vùng nông thôn miền núi, nơi mỗi cột điện dựng lên là một bước thu hẹp khoảng cách phát triển, Thái Nguyên chú trọng khảo sát và xây dựng phương án cấp điện nhằm hướng tới mục tiêu không còn thôn, xóm nào chưa được sử dụng điện lưới quốc gia. Điện về bản không chỉ thắp sáng mái nhà, mà còn mở đường cho sản xuất, học hành, dịch vụ và những cơ hội kinh tế mới.

Trong định hướng lớn của tỉnh, điện năng được nhìn nhận không chỉ như một nguồn cung phục vụ sinh hoạt mà còn như một động lực chiến lược. Ông Phạm Văn Thọ, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Thái Nguyên, nhấn mạnh rằng, điện năng phải được quản lý để đi trước một bước, nhằm bảo đảm an toàn, ổn định, bền vững cho cả khu công nghiệp và khu vực nông thôn. Tinh thần “đi trước một bước” này đang thể hiện rõ trong từng hạng mục, từng dự án, từng đường dây mới được hình thành trên những triền núi và lòng hồ của tỉnh.

Từ nền tảng đó, Thái Nguyên đang từng bước biến quy hoạch thành hiện thực, biến dòng điện thành sức mạnh của chuyển đổi xanh và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Gỡ "nút thắt", mở đường cho năng lượng tái tạo

Bức tranh năng lượng của Thái Nguyên thời điểm hiện tại không chỉ là hệ thống đang vận hành, mà còn là những dự án đang bừng lên như các mạch nước mới trong lòng đất. Toàn tỉnh có 28 dự án lưới điện và nguồn điện đang triển khai, gồm 21 dự án truyền tải từ 110kV đến 500kV và 7 dự án thủy điện. Trong số này, 4 dự án đã hoàn thành với tổng vốn 850,3 tỷ đồng, tăng cường thêm độ chắc chắn cho hạ tầng truyền tải và mở rộng khả năng cung ứng điện. 24 dự án khác với tổng vốn hơn 7.810 tỷ đồng vẫn đang trong quá trình xây dựng, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ trong tháo gỡ khó khăn về mặt bằng, vốn, thủ tục.

Một trong những công trình đang được chú ý là thủy điện Nậm Cắt 2 do Công ty CP Thủy điện 69 đầu tư tại xã Dương Quang và Đồng Phúc, tổng mức đầu tư gần 170 tỷ đồng, công suất thiết kế 5MW, sản lượng trung bình hơn 15 triệu kWh/năm. Công trình gồm hồ chứa, nhà máy với 2 tổ máy, trạm biến áp 35kV và hơn 4,5km đường dây đấu nối vào lưới điện 110kV Chợ Đồn. Khi hoàn thành, đây sẽ là nguồn bổ sung quan trọng của điện sạch địa phương, đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải và sử dụng năng lượng hiệu quả.

Để giải quyết những “điểm nghẽn” của các dự án, tỉnh đã thực hiện cơ chế một cửa liên thông, tăng cường phối hợp giữa các sở ngành. Những vướng mắc từ giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư đến phối hợp giữa địa phương và nhà đầu tư được tháo gỡ nhanh hơn, tạo điều kiện thúc đẩy tiến độ thi công. Nhờ đó, nhiều dự án được kỳ vọng sẽ về đích đúng thời điểm, bảo đảm nguồn cung trong bối cảnh nhu cầu điện ngày càng lớn.

Song song với các dự án đang triển khai, Thái Nguyên có 17 dự án khác đang được nghiên cứu, mời gọi đầu tư. Đây là nguồn lực tiềm năng cho giai đoạn tới, đặc biệt khi tỉnh hướng mạnh vào năng lượng tái tạo và phát triển kinh tế xanh. Đại diện Công ty cổ phần Điện gió Thiên Long, ông Nguyễn Văn Tiệp, đánh giá rằng Thái Nguyên có lợi thế về địa lý và tốc độ công nghiệp hóa, khiến nhu cầu điện luôn ở mức cao. Công ty đã được chấp thuận khảo sát 858MW điện gió ở phía Bắc tỉnh, đang lắp đặt cột đo gió và phối hợp để triển khai dự án.

Từ các quyết định của Chính phủ, bức tranh năng lượng Thái Nguyên đang mở rộng mạnh mẽ. Theo đó, Quyết định số 768/QĐ-TTg ký ngày 15/4/2025 bổ sung 4 dự án thủy điện nhỏ tổng 30MW và đặc biệt là dự án điện mặt trời mặt nước hồ Núi Cốc công suất 220MW, cùng hơn 1.019MW điện mặt trời mái nhà. Hai nhà máy điện sinh khối tại Định Hóa và Võ Nhai công suất 10MW sẽ bổ sung nguồn điện đa dạng, giảm áp lực lên thủy điện và nhiệt điện. Quyết định số 1682/QĐ-TTg ngày 28/12/2024 tiếp tục đưa dự án Nhà máy điện gió BPC Võ Nhai 100MW vào danh mục, dự kiến khởi công năm 2028 với 24 tua-bin, vốn đầu tư dự kiến từ 3.000 đến 4.000 tỷ đồng.

Tổng cộng, Thái Nguyên có triển vọng được bổ sung khoảng 1.400MW công suất mới trong thời gian tới, tạo nên bức tranh năng lượng phong phú từ thủy điện, điện mặt trời, điện sinh khối đến điện gió. Các nguồn điện mới không chỉ đáp ứng nhu cầu tăng mạnh của công nghiệp và đô thị, mà còn dẫn dắt tỉnh vào quỹ đạo chuyển đổi xanh, giảm phát thải và dùng năng lượng hiệu quả hơn.

Ở cuối hành trình đó là mục tiêu nâng chất lượng sống cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số tại miền núi. Những công trình điện, những dự án năng lượng tái tạo, những đường dây vượt núi chính là hạ tầng thiết yếu để Thái Nguyên thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I từ 2021 - 2025, đưa chuyển đổi xanh trở thành động lực mới cho sự phát triển toàn diện của tỉnh.

Hệ thống hạ tầng được hoàn thiện, cơ chế quản lý được đồng bộ và sự tiên phong của doanh nghiệp đang vẽ lên tương lai một trung tâm năng lượng bền vững của vùng trung du và miền núi phía Bắc. Đây là nền tảng quan trọng để tỉnh tiến xa hơn trong hành trình phát triển một nền kinh tế xanh, hiện đại và có chiều sâu.