Hồng vành khuyên, từ nỗi lo dội chợ đến thương hiệu triệu đô
Văn Lãng (Lạng Sơn) là xã vùng cao biên giới, từng gặp nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế nông nghiệp. Nhiều năm liền, hồng vành khuyên – đặc sản nổi tiếng của địa phương – dù sản lượng cao nhưng không tìm được đầu ra ổn định, thường xuyên rơi vào cảnh “được mùa mất giá”. Với gần 2.000ha trồng hồng, sản lượng mỗi năm hơn 10.000 tấn, cuộc sống của hàng nghìn hộ dân phụ thuộc chặt chẽ vào loại cây trồng này.
Chị Vương Thị Thương, đã khởi nghiệp thành công với hồng vành khuyên treo gió.
Trong bối cảnh đó, năm 2022, chị Vương Thị Thương – người con của vùng đất hồng – đã cùng 7 nông dân có kinh nghiệm thành lập HTX Nông sản sạch Toàn Thương. Với khát vọng nâng tầm quả hồng quê hương, chị mạnh dạn đầu tư trên 1 tỷ đồng xây dựng xưởng sản xuất quy mô 1.000m², gồm khu sơ chế, nhà kính treo hồng, kho lạnh. Các loại máy gọt vỏ, hút chân không, đóng gói, giàn treo… đều được nhập theo công nghệ Nhật Bản.
Từ đó, sản phẩm hồng Văn Lãng được nâng tầm giá trị. Hai dòng sản phẩm chính ra đời: hồng sấy nhiệt và hồng treo gió thủ công. Trong đó, hồng treo gió – ngọt, dẻo, không còn vị chát – được thị trường đón nhận mạnh mẽ, có giá tới 300.000 đồng/kg. Năm 2023, HTX chế biến 10 tấn hồng thành phẩm, đạt doanh thu 2,5 tỷ đồng, lợi nhuận khoảng 1,2 tỷ đồng. Mùa vụ năm nay, HTX đặt mục tiêu doanh thu 10 tỷ đồng, hướng tới xuất khẩu sang Thái Lan và Trung Quốc.
Không dừng lại ở chế biến, chị Thương còn sáng tạo trong quảng bá: từng quả hồng được đóng gói trong bao bì nhỏ in hình 12 di tích nổi tiếng của Lạng Sơn; mỗi sản phẩm gắn mã QR truy xuất nguồn gốc, có chứng nhận nhãn hiệu từ Cục Sở hữu trí tuệ. Ý tưởng này vừa giúp sản phẩm tạo dấu ấn riêng, vừa góp phần quảng bá văn hóa – du lịch địa phương.
HTX Nông sản sạch Toàn Thương hiện bao tiêu khoảng 80% sản lượng hồng của bà con, tạo việc làm cho 100 lao động, trong đó 80% là phụ nữ dân tộc Tày, Nùng. Đây là minh chứng sống động cho việc ứng dụng thương mại số có thể biến “đặc sản vùng cao” thành sản phẩm hàng hóa quy mô lớn, mang lại thu nhập bền vững.
Người nông dân thành “người bán hàng số”
Không chỉ có HTX Nông sản sạch Toàn Thương, nhiều hợp tác xã, tổ hợp tác khác ở Văn Lãng cũng đang thay đổi tư duy kinh doanh nhờ công nghệ số. HTX Thanh Tân (xã Hoàng Văn Thụ) là một ví dụ. Ông Nông Văn Hội, Giám đốc HTX, cho biết: “Trước đây chúng tôi chỉ trồng rồi bán cho thương lái. Được mùa thì giá rớt, bà con khổ lắm. Từ khi tham gia tập huấn thương mại điện tử, mở gian hàng trên Postmart, Voso, sản phẩm đã có đầu ra ổn định, giá cả không còn bấp bênh như trước”.
Các sản phẩm quả hồng tươi, hồng treo gió… đã trở thành thương hiệu của người trồng hồng vành khuyên xứ Lạng
HTX Thanh Tân cũng nhanh chóng nắm bắt xu hướng, chế biến hồng treo gió, hồng sấy dẻo để kéo dài thời gian bảo quản, mẫu mã đẹp hơn, dễ tiêu thụ trên mạng. Thành viên HTX còn học cách livestream bán hàng, quảng bá sản phẩm trực tiếp đến người tiêu dùng.
Người dân từng bước làm quen với điện thoại thông minh không chỉ để nghe gọi, mà còn để bán hàng. Chị Hoàng Thị Bích, một hộ dân người Tày ở xã Hoàng Văn Thụ, kể: “Ban đầu tôi lúng túng lắm, chỉ biết nghe gọi. Sau được cán bộ xã hướng dẫn, giờ tôi đã biết quay video, chụp ảnh sản phẩm, đăng lên Facebook, Zalo. Mỗi tuần tôi bán được vài trăm cây giống hồng, mận, đào, không lo tồn hàng như trước”.
Đến đầu năm 2025, trên địa bàn các xã Văn Lãng, Hoàng Văn Thụ,… đã có hàng trăm hộ dân tham gia bán nông sản trên sàn thương mại điện tử, trong đó hơn 80% là hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Không chỉ hồng Vành khuyên, mà nhiều sản phẩm khác như măng mai khô, lạp sườn, mật ong rừng, dầu lạc, thảo dược bản địa… đều được đăng ký mã vùng trồng, gắn mã QR và bước vào “chợ mạng”.
Cùng với đó, các địa phương cũng đã tổ chức hàng chục lớp tập huấn, giúp bà con nắm kỹ năng mở tài khoản ngân hàng, tạo gian hàng online, quản lý đơn hàng, vận chuyển. Khoảng cách số dần được thu hẹp, từ chỗ lạ lẫm, nay công nghệ số đã trở thành công cụ quen thuộc với nông dân vùng cao.
Đằng sau thành công của nông dân Lạng Sơn nói chung, bà con vùng đồng bào dân tộc tỉnh Lạng Sơn nói riêng là sự hỗ trợ thiết thực từ các chính sách trung ương và địa phương. Nhiều chương trình đã được triển khai như hỗ trợ vốn, máy móc, xây dựng thương hiệu, đào tạo cán bộ HTX, xúc tiến thương mại, kết nối tiêu thụ. Nhiều HTX khác được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, phát triển sản phẩm OCOP, trong đó 2 sản phẩm 4 sao là hồng Vành khuyên Nà Mò (xã Tân Mỹ) và hồng vành khuyên xã Hoàng Việt.
Song song, hạ tầng cơ sở được quan tâm: đường vào vùng sản xuất được bê tông hóa, internet phủ sóng đến tận thôn bản. Đây là điều kiện để nông dân có thể trực tiếp bán hàng qua mạng mà không bị hạn chế bởi địa hình, khoảng cách.
Nhờ sự đồng bộ từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ, người nông dân xứ Lạng đã bước ra khỏi vòng luẩn quẩn sản xuất nhỏ lẻ, trở thành “người bán hàng hiện đại”, chủ động đưa sản phẩm quê hương vươn xa.
Từ tỉnh biên giới, nông dân Lạng Sơn đang vươn mình mạnh mẽ nhờ thương mại số. Quả hồng vành khuyên cùng nhiều nông sản đặc sản đã thoát khỏi cảnh dội chợ, trở thành thương hiệu có giá trị. Sự thay đổi này không chỉ mang lại thu nhập bền vững cho bà con, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn mở ra con đường phát triển dài hạn, xây dựng thương hiệu nông sản địa phương gắn với văn hóa, du lịch, đưa nông sản xứ Lạng ghi dấu trên bản đồ toàn cầu.