Biến lá chè bỏ đi thành sản phẩm có giá trị
Xã Vị Xuyên, tỉnh Tuyên Quang từ lâu nổi tiếng với vùng chè Shan tuyết cổ thụ. Trên địa bàn có nhiều cơ sở chế biến chè vàng, chè đen, chè ống lam… nhưng những lá chè Shan tuyết già vốn là loại ít ai thu mua, thường bị bỏ phí. Chính điều này khiến giá trị cây chè chưa được khai thác hết, nông dân chưa tận dụng triệt để lợi thế bản địa.
Nhận thấy tiềm năng này, anh Nguyễn Ngọc Tú, một người con của Vị Xuyên, đã quyết định khởi nghiệp với ý tưởng táo bạo. Đó là sản xuất trà Bancha từ lá chè già. Sau thời gian tìm tòi, học hỏi kinh nghiệm từ các cơ sở chế biến trà, tham khảo sách báo, truyền hình, đến tháng 10/2024, Hợp tác xã (HTX) Anh Tú chính thức đi vào hoạt động.
Người lao động của Hợp tác xã Anh Tú đóng gói sản phẩm trước khi đưa ra thị trường. Ảnh: Yên Hoa
Trà Bancha vốn có nguồn gốc từ Nhật Bản, được gọi là “trà ngoài vụ chính” vì thường thu hoạch vào cuối mùa thu, sau khi kết thúc vụ chè chính. Loại trà này chế biến từ lá già của những cây chè cổ thụ trên ba năm tuổi. Quá trình sản xuất đòi hỏi nhiều công đoạn tỉ mỉ từ thu mua lá, sàng lọc loại bỏ lá hỏng, nhúng nước sôi, làm lạnh, phơi khô trong bóng râm, rồi mới nghiền và đóng gói. Toàn bộ quy trình được thực hiện thủ công, giúp giữ trọn hương vị đậm đà và giá trị dinh dưỡng của lá chè Shan tuyết.
Không chỉ gìn giữ nét đặc trưng truyền thống, HTX còn chú trọng cải tiến để phù hợp thị hiếu người tiêu dùng hiện đại. Đặc biệt, sản phẩm trà Bancha túi lọc ra đời, mang lại sự tiện lợi cho giới trẻ bận rộn. Người dùng chỉ mất vài phút để có tách trà thơm ngon, đồng thời hưởng nhiều lợi ích cho sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường miễn dịch, thúc đẩy trao đổi chất. Điểm đáng chú ý, trà có hàm lượng cafein thấp nên không gây mất ngủ, phù hợp cả với người lớn tuổi và phụ nữ.
Anh Nguyễn Ngọc Tú chia sẻ, ở xã Vị Xuyên chưa có cơ sở nào sản xuất trà Bancha nên anh mong muốn tận dụng nguồn chè Shan tuyết già để nâng cao giá trị cây chè, đồng thời tạo thêm việc làm cho bà con. Niên vụ 2024, HTX cung ứng ra thị trường hơn 10.000 sản phẩm, tạo việc làm thời vụ cho 10 lao động, thu nhập bình quân đạt 300.000 đồng/người/ngày. Năm 2025, HTX dự kiến mở rộng quy mô và đẩy mạnh quảng bá để trà Shan tuyết Vị Xuyên được nhiều người biết đến hơn.
Từ ý tưởng sáng tạo của anh Tú, những lá chè già vốn bị bỏ đi nay đã trở thành sản phẩm mới, có giá trị kinh tế và thị trường rộng mở. Đây chính là hướng đi mới giúp nông dân Vị Xuyên nâng cao thu nhập, giảm bớt khó khăn kinh tế.
Trà Bancha và hành trình giảm nghèo bền vững
Thành công bước đầu của HTX Anh Tú không chỉ dừng ở việc khai thác tối đa tiềm năng cây chè, mà còn mở ra cơ hội thoát nghèo cho nhiều hộ gia đình. Bởi lẽ, ngoài việc tạo việc làm thời vụ cho 10 lao động địa phương, mô hình này còn thúc đẩy người dân tham gia liên kết, xây dựng vùng nguyên liệu chè sạch, có giá trị cao hơn.
Trước kia, nhiều hộ trồng chè chỉ biết bán búp tươi cho thương lái với giá thấp. Nay, khi có HTX đứng ra bao tiêu và chế biến theo hướng sản phẩm OCOP, người dân được hưởng lợi kép vừa có đầu ra ổn định, vừa được tập huấn nâng cao kỹ thuật chăm sóc chè, bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng.
Một trong những sản phẩm chè Bancha của HTX Anh Tú. Ảnh: HTX Anh Tú
Chính quyền địa phương cũng đồng hành cùng HTX, tích cực tuyên truyền, khuyến khích người dân liên kết, mở rộng diện tích chè Shan tuyết sạch, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung. Đồng thời, hỗ trợ HTX xây dựng hồ sơ tham gia chương trình OCOP, hướng tới chuẩn hóa sản phẩm để mở rộng thị trường trong và ngoài tỉnh.
Thực tế cho thấy, một khi sản phẩm địa phương được nâng cấp thành thương hiệu, giá trị kinh tế sẽ tăng gấp nhiều lần. Nếu trước kia, lá chè già bị bỏ đi, thì nay mỗi kilôgam có thể mang về nguồn thu mới, giúp bà con cải thiện đời sống. Đây cũng là cách để người dân gắn bó hơn với cây chè Shan tuyết, giữ gìn và phát huy lợi thế đặc sản địa phương.
Trong bức tranh giảm nghèo ở Hà Giang, sáng kiến sản xuất trà Bancha là một điểm nhấn đáng chú ý, khẳng định tinh thần giảm nghèo không chỉ là câu chuyện hỗ trợ trực tiếp từ Nhà nước, mà quan trọng hơn là sự sáng tạo, dám nghĩ dám làm của người dân. Khi những ý tưởng nhỏ được biến thành mô hình kinh tế, hiệu quả lan tỏa sẽ rất lớn, góp phần vào mục tiêu chung của tỉnh trong việc giảm nghèo đa chiều, bền vững.
Từ những lá chè Shan tuyết già tưởng chừng bỏ đi, HTX Anh Tú đã biến thành sản phẩm trà Bancha có giá trị. Đây không chỉ là hướng đi mới trong khai thác lợi thế địa phương, mà còn là minh chứng sống động cho hành trình giảm nghèo bền vững ở Vị Xuyên bằng cách tận dụng nguồn lực sẵn có, sáng tạo trong sản xuất, gắn kết cộng đồng và vươn ra thị trường rộng lớn.