Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã đạt nhiều kết quả nổi bật.
Nghề dệt thổ cẩm của người Chăm tại An Giang. Ảnh: M.H
Theo đó, đến cuối năm 2024, cả nước còn 1.258.997 hộ nghèo và cận nghèo, giảm 47,4% so với đầu kỳ. Dự kiến đến cuối năm 2025, tổng số hộ nghèo và cận nghèo giảm xuống còn 1.256.197 hộ, tương đương giảm 52,49%, vượt mục tiêu 50% mà Quốc hội và Chính phủ giao.
100% huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo được hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội, bao gồm đường giao thông, trường học, cơ sở y tế, cầu, điện và công trình thủy lợi. Từ đầu Chương trình đến nay, đã có 2.616 công trình mới và 2.340 công trình duy tu, bảo dưỡng, trong đó nhiều công trình trọng điểm tại 22 huyện nghèo nhằm tạo động lực phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân.
Chương trình đã hỗ trợ 10.587 mô hình, dự án giảm nghèo, trong đó có 9.816 mô hình nông nghiệp và 771 mô hình phi nông nghiệp, với 205.585 hộ tham gia, vượt xa mục tiêu đề ra. Các mô hình này tạo sinh kế bền vững, tăng thu nhập và giúp hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo thích ứng với biến đổi khí hậu và dịch bệnh.
100% người có khả năng lao động trên địa bàn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn được hỗ trợ nâng cao năng lực sản xuất nông, lâm, ngư, diêm nghiệp thông qua 6.174 dự án nông nghiệp với 99.594 hộ tham gia. Bên cạnh đó, 6.245 lớp bồi dưỡng được tổ chức cho cán bộ làm công tác giảm nghèo, với 734.308 lượt người tham dự, giúp nâng cao kỹ năng quản lý, lập kế hoạch phát triển cộng đồng và tổ chức thực hiện các chương trình, dự án giảm nghèo.
Các kết quả trên khẳng định nỗ lực quyết liệt của Nhà nước và địa phương trong việc thực hiện các mục tiêu giảm nghèo đa chiều, tạo nền tảng cho phát triển kinh tế – xã hội toàn diện, nâng cao đời sống người dân, và từng bước thu hẹp khoảng cách giàu – nghèo tại các vùng khó khăn.
Tích hợp để giảm nghèo, định hướng chiến lược giai đoạn 2026–2035
Tại cuộc họp Hội đồng thẩm định cơ sở về đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng Nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026–2035 diễn ra sáng 27/8, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng nhấn mạnh, trong giai đoạn vừa qua, Chương trình đã đạt nhiều thành tựu toàn diện: tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, bộ mặt nông thôn thay đổi rõ nét, hạ tầng được nâng cấp, đời sống vật chất và tinh thần của người dân cải thiện đáng kể.
Cuộc họp Hội đồng thẩm định cơ sở có sự tham gia thảo luận của các Bộ: Nội vụ, Giáo dục-Đào tạo, Công thương, Y tế. Ảnh: Kiều Chi.
Đề án tích hợp hai chương trình Nông thôn mới và giảm nghèo bền vững thành một Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026–2035 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng được đánh giá là bước đi đột phá, tinh gọn bộ máy, gắn kết đa mục tiêu và sử dụng hiệu quả nguồn lực. Chương trình dự kiến gồm 11 nhóm nội dung thành phần với 64 nhiệm vụ cụ thể.
Lần đầu tiên, Chương trình được thiết kế theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tích hợp mục tiêu kép, vừa tăng trưởng kinh tế nông thôn – nâng cao thu nhập – vừa giảm nghèo đa chiều. Bộ tiêu chí mới linh hoạt, phân nhóm, lấy các chỉ số đo lường “hạnh phúc – an sinh – bao trùm” làm căn cứ đánh giá chất lượng phát triển.
Chương trình đặt trọng tâm vào ứng dụng khoa học – công nghệ, nghiên cứu xây dựng thí điểm mô hình “thôn thông minh, làng hạnh phúc” gắn với thương mại điện tử, truy xuất nguồn gốc và phát triển sinh kế số.
Thứ trưởng Võ Văn Hưng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề, tham vấn các ủy ban của Quốc hội, tiếp thu ý kiến chuyên gia, nhà khoa học và đến nay đã hoàn thiện dự thảo báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, trình Hội đồng thẩm định xem xét.
Thứ trưởng Bộ NN-MT Võ Văn Hưng, Chủ tịch Hội đồng thẩm định cơ sở, phát biểu tại cuộc họp. Ảnh: Kiều Chi.
Theo Thứ trưởng, Chương trình không chỉ hướng tới đạt chuẩn mà còn xây dựng nông thôn hiện đại, văn minh, xanh – số – an toàn, gắn kết cộng đồng, tôn vinh giá trị văn hóa – lịch sử, để mỗi làng quê trở thành nơi đáng sống, nông dân trở thành chủ thể sáng tạo và hạnh phúc.
Ông nhấn mạnh, các hạng mục đầu tư phải tránh trùng lặp, xứng đáng với mục tiêu Chương trình. Ưu tiên phát triển bao trùm, kế thừa có chọn lọc kết quả, mô hình hiệu quả, cách làm sáng tạo từ giai đoạn 2021–2025. Khi đã có nguồn vốn, địa phương cần chủ động triển khai, cơ quan quản lý làm nhiệm vụ giám sát, phân công rõ người, rõ việc, tránh tình trạng mỗi lần thay đổi hạng mục lại trình xin ý kiến Trung ương.
Căn cứ tổng vốn ngân sách trung ương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì phối hợp với các bộ, ngành xây dựng tiêu chí, hệ số, định mức phân bổ vốn ngân sách trình Thủ tướng Chính phủ quyết định. Ưu tiên các địa phương có điều kiện kinh tế khó khăn, vùng đặc thù, tỷ lệ hộ nghèo cao, diện tích rộng và số lượng xã lớn.
Tại cuộc họp, Bộ Công Thương đề xuất bổ sung nội dung xây dựng hạ tầng thương mại phục vụ giao thương hàng hóa, kết nối và giới thiệu theo chuỗi giá trị, phối hợp giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Bộ Công Thương.
Cơ chế chính sách của Chương trình sẽ nêu rõ lộ trình, mốc thời gian thực hiện từng nhiệm vụ, quy định trách nhiệm phối hợp giữa Trung ương và địa phương, tránh trùng lặp. Hội đồng thẩm định cơ sở sẽ hoàn thiện hồ sơ trình Chính phủ, dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2025.
Theo các chuyên gia, giảm nghèo không chỉ là mục tiêu kinh tế mà còn là hành trình nâng cao chất lượng cuộc sống, đem lại hạnh phúc cho mỗi làng quê. Với những thành tựu đạt được trong giai đoạn 2021–2025, đề án tích hợp Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng Nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026–2035 được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá, hướng tới một nông thôn hiện đại, văn minh, xanh – số – an toàn, nơi người dân trở thành chủ thể sáng tạo và thụ hưởng.
Chương trình giai đoạn mới đặt mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì mức giảm từ 1-1,5%, xã nghèo giảm ít nhất 3%; có ít nhất 30% số xã nghèo thoát khỏi tình trạng nghèo. Phấn đấu đến năm 2035, không còn hộ nghèo sống dưới mức tối thiểu; có ít nhất 50% số xã nghèo thoát khỏi tình trạng nghèo.