Giảm nghèo bền vững, thành tựu được ghi nhận, thách thức vẫn còn
Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong giảm nghèo, được cộng đồng quốc tế ghi nhận, giảm nghèo đa chiều đặt ra yêu cầu cao hơn, đặc biệt trong bối cảnh đảm bảo các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu xã hội công bằng, giàu mạnh, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao.
Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong giảm nghèo
Kết quả tổng kết, đánh giá thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững đã được nhân dân và cộng đồng quốc tế ghi nhận, cách thức tổ chức triển khai cũng để lại nhiều bài học kinh nghiệm, thành công lớn nhất chính là sự tham gia của cấp ủy, hệ thống chính trị, vai trò chủ thể của người dân, nhất là nông dân, phát huy được sức mạnh, sáng kiến của nhân dân, lấy dân làm gốc để tiếp tục kế thừa các kết quả đạt được.
Bên cạnh đó, việc thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021- 2025 vẫn còn một số hạn chế, chồng chéo, trùng lắp trong việc triển khai các cơ chế chính sách, đầu tư dàn trải, chậm giải ngân, số lượng văn bản hướng dẫn quá nhiều làm phát sinh thủ tục, giảm hiệu quả thực thi.
Một số nơi tỷ lệ tái nghèo còn cao, tỷ lệ giải ngân thấp, chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, nhất là giải ngân vốn sự nghiệp; nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của một số cấp ủy đảng, chính quyền có nơi, có lúc chưa đầy đủ; công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới và phong trào thi đua "Vì người nghèo - Không ai bị bỏ lại phía sau" giai đoạn 2021-2025 của một số cấp ủy, chính quyền chưa thật sự sâu sát, thiếu thực chất, chưa có sự phân công theo dõi, đôn đốc, kiểm tra thường xuyên; còn có những "điểm nghẽn" cần được giải quyết một cách căn cơ để đảm bảo phát triển bền vững và bao trùm cho khu vực nông thôn trong giai đoạn tiếp theo.
Định hướng đồng bộ, nâng thu nhập và phát triển bền vững nông thôn
Tại Thông báo số 500/TB-VPCP ngày 21/9/2025 kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 và Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu việc xây dựng chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 phải phù hợp với mục tiêu phát triển đến năm 2030, đảm bảo nâng cao mức thu nhập bình quân đầu người, đồng thời bảo đảm hộ nghèo được hưởng thành quả chung của đất nước.
Cà phê giúp người dân Sơn La xóa đói, giảm nghèo
Trên cơ sở kế thừa chuẩn nghèo giai đoạn 2015-2020 và 2022-2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ rà soát các chỉ số thu nhập, dịch vụ xã hội cơ bản, việc làm, giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, thông tin và rác thải. Đồng thời, nghiên cứu bổ sung các tiêu chí về thiên tai, bão lũ, nhằm phản ánh thực tế đời sống người dân và tình hình an sinh xã hội.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc xây dựng chuẩn nghèo phải xác định rõ trách nhiệm của từng cấp: Trung ương ban hành chuẩn nghèo đa chiều quốc gia và hướng dẫn phương pháp, quy trình; tỉnh cụ thể hóa; xã tổ chức thực hiện; đồng thời huy động hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc và nhân dân tham gia, đảm bảo nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
Về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035, Phó Thủ tướng yêu cầu triển khai như một cuộc vận động toàn diện, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và cộng đồng. Cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương trực tiếp triển khai, lựa chọn hạng mục cần thiết, trong khi Trung ương hỗ trợ cơ chế, tiêu chí, kiểm tra và giám sát. Ngân sách nhà nước sẽ tập trung ưu tiên cho các khu vực khó khăn, đồng thời huy động sự tham gia của người dân và doanh nghiệp.
Chương trình mới sẽ đồng bộ hóa các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế, xây dựng và môi trường, đảm bảo không chồng chéo nguồn lực, đồng thời thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh, gắn với thương mại, du lịch và dịch vụ nông nghiệp. Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo nghiên cứu lồng ghép chương trình với phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi, nâng cao hiệu quả và giảm thiểu chênh lệch giữa các vùng.
Phó Thủ tướng cũng chỉ đạo cập nhật tiêu chí quốc gia nông thôn mới giai đoạn 2026-2030, kế thừa thành quả trước đây, bổ sung các chỉ tiêu mới phù hợp với giai đoạn phát triển mới. Mục tiêu là xây dựng nông thôn toàn diện, bền vững, nâng cao đời sống người dân, đảm bảo các lĩnh vực môi trường, giáo dục, y tế, văn hóa xã hội trở thành trụ cột phát triển, đồng thời hướng tới nông thôn xanh, nông nghiệp bền vững và cơ hội nâng cao thu nhập cho người dân.
Với định hướng này, công tác giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới sẽ được triển khai đồng bộ, hiệu quả, đảm bảo hộ nghèo được tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, tăng thu nhập, cải thiện điều kiện sống và hướng tới một tương lai bền vững cho các vùng nông thôn, đặc biệt là các khu vực khó khăn.
Quy hoạch phải đi trước một bước
Phó Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, quy hoạch phải đi trước một bước để làm cơ sở triển khai các nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững, tránh tình trạng manh mún, dàn trải, đầu tư không hiệu quả. Việc xác định đối tượng và khu vực triển khai cần phân thành các nhóm: vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, khó khăn đặc thù, vùng khó khăn nhưng không thuộc khu vực dân tộc thiểu số, và khu vực có điều kiện phát triển. Trên cơ sở phân loại này, cần xây dựng chính sách và cách tiếp cận riêng, vừa đặt ra chỉ tiêu cao để phấn đấu, vừa ưu tiên phân bổ nguồn lực hợp lý, không cào bằng.
Cách làm phải xuất phát từ cơ sở, phát huy vai trò chủ thể của nhân dân. Chính sách và nguồn vốn đầu tư cần rõ ràng, phân cấp mạnh mẽ, giao quyền nhiều hơn cho địa phương nhằm khuyến khích sự năng động, sáng tạo trong triển khai.
Phó Thủ tướng lưu ý, phương án tổ chức thực hiện cần hình thành cơ chế có cơ quan thường trực theo dõi và Ban chỉ đạo đánh giá tiến độ thực hiện. Thành phần Ban chỉ đạo gồm đại diện các cơ quan liên quan, trong đó Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia nhóm đánh giá, đồng thời quy định về thông tin, đánh giá định kỳ và huy động xã hội cùng tham gia.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường được yêu cầu tiếp thu đầy đủ các ý kiến, khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định tiêu chí chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030, đồng thời báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035. Bộ Tài chính bảo đảm nguồn lực thực hiện chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030. Bộ Y tế sớm trình Chính phủ chính sách an sinh xã hội suốt đời cho nhóm hộ nghèo, hộ cận nghèo là người cao tuổi, không có khả năng lao động.
UBND các tỉnh, thành phố tiếp tục phát huy vai trò cơ sở sau khi sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, hoàn thiện quy hoạch đô thị và nông thôn, phân bổ nguồn lực hợp lý, tránh dàn trải, đảm bảo việc triển khai Chương trình đồng bộ, hiệu quả.
Với định hướng này, việc xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững được triển khai một cách chiến lược, đồng bộ, đảm bảo nguồn lực tập trung, phát huy vai trò của nhân dân và địa phương, hướng tới nâng cao đời sống, giảm nghèo bền vững và phát triển toàn diện nông thôn Việt Nam.