Từ vườn nhà đến hệ thống siêu thị
Gia đình ông Quàng Văn Sưởi, bản Mệt Sai, xã Yên Châu, là một trong những hộ trồng xoài nhiều nhất địa phương. Trước đây, việc bán xoài chủ yếu diễn ra đơn giản: thu hoạch, mang xuống chợ bán. Số lượng lớn nhưng đầu ra không ổn định khiến nhiều hộ lo lắng.
Sản phẩm “Xoài tròn Yên Châu” đã được cấp Giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý và hệ thống nhận diện thương hiệu.
Từ khi trở thành thành viên HTX Nông nghiệp Xuân Tiến, ông Sưởi đã trồng 500 cây xoài tròn phủ kín quả đồi sau nhà. Dù chăm bón cẩn thận, ông vẫn băn khoăn: trồng nhiều, nhưng ai sẽ mua xoài cho gia đình? Đặc biệt ở Yên Châu, những lần chuyển đổi cây trồng trước đây đều gặp khó khăn về đầu ra.
Niềm vui đã đến khi sau 5 năm chăm sóc, vườn xoài bắt đầu cho thu hoạch. Lần đầu tiên, tổ chức Jica (Nhật Bản) kết nối các hộ trồng xoài với hệ thống siêu thị tại Hà Nội, đảm bảo đầu ra ổn định và giá bán hợp lý.
Ông Hà Viễn Lâm, Giám đốc HTX Nông nghiệp Xuân Tiến, chia sẻ: “Năm ngoái, chúng tôi phải chạy đôn chạy đáo khắp nơi bán xoài. Giá thấp, thu nhập ít. Năm nay nhờ Jica kết nối, xoài Sặp Vạt có mặt trên nhiều siêu thị tại Hà Nội, bao tiêu toàn bộ sản lượng với giá 30.000 đồng/kg. Đây là lần đầu tiên người trồng xoài hưởng trọn niềm vui từ vụ xoài ngọt này”.
Sự quan tâm của thị trường không đến ngẫu nhiên. Các thành viên HTX kiên trì chăm sóc xoài theo hướng hữu cơ, tăng cường bón phân hữu cơ, dùng thuốc sinh học, loại bỏ hoàn toàn thuốc bảo vệ thực vật.
Ngoài ra, HTX đã khoan giếng để đảm bảo nước tưới, hướng dẫn bà con kỹ thuật canh tác xoài sạch. Anh Lâm nhấn mạnh: “Giờ làm gì cũng phải nghĩ đến người tiêu dùng trước. Sản phẩm sạch, ngon thì họ mới mua lâu dài”.
Vụ xoài năm nay, HTX Nông nghiệp Xuân Tiến thu hoạch khoảng 100 tấn. Khi cây xoài bước sang năm thứ 10, mỗi cây dự kiến cho vài tạ quả, việc nông dân người Thái thu tiền tỷ nhờ trồng xoài không còn là viễn cảnh xa vời.
Xoài Yên Châu: Chỗ đứng trên thị trường
Tại các vùng trồng xoài trọng điểm, chính quyền tỉnh Sơn La và huyện Yên Châu đã tích cực hỗ trợ phát triển cây xoài, triển khai nhiều chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm. Bên cạnh đó, nông dân và doanh nghiệp nỗ lực trong việc nâng cao kỹ năng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP; đồng thời kết nối thị trường trong nước và xuất khẩu, xây dựng chuỗi giá trị nông sản bền vững.
Xã Yên Châu đã cấp chứng nhận VietGAP cho 47 HTX với diện tích hơn 996 ha, giám sát nghiêm ngặt 36 mã số vùng trồng và 1 mã số cơ sở đóng gói đạt chuẩn.
Sản phẩm “Xoài tròn Yên Châu” đã được cấp Giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý và hệ thống nhận diện thương hiệu. Toàn huyện hiện có hơn 12.000 ha cây ăn quả, trong đó diện tích xoài chiếm hơn 3.300 ha, dự kiến sản lượng năm 2025 đạt gần 26.667 tấn. Trong đó, 207 ha đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ; 298 ha được cấp mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu.
Ngày hội xoài Yên Châu 2025 tại bản Khá, xã Yên Châu tiếp tục là sự kiện trọng điểm, thu hút hàng chục nghìn du khách và người dân địa phương. Các hoạt động trải nghiệm, thi hái xoài, trưng bày gian hàng nông sản, trình diễn văn hóa dân tộc góp phần quảng bá thương hiệu và kết nối thị trường.
Một trong những bước tiến quan trọng là áp dụng kỹ thuật bao trái xoài, giúp phòng sâu bệnh, hạn chế côn trùng, quả phát triển đồng đều, mẫu mã đẹp, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu quốc tế. Xã Yên Châu đã cấp chứng nhận VietGAP cho 47 HTX với diện tích hơn 996 ha, giám sát nghiêm ngặt 36 mã số vùng trồng và 1 mã số cơ sở đóng gói đạt chuẩn.
Bên cạnh nâng cao chất lượng, việc xây dựng thương hiệu và kết nối đầu ra giúp nông sản Yên Châu có chỗ đứng ổn định trên thị trường. Sản phẩm không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu sang các thị trường khó tính như châu Á, EU, Hoa Kỳ.
Trong thời gian tới, địa phương sẽ tiếp tục giám sát vùng trồng, mở rộng mạng lưới tiêu thụ, duy trì chuỗi sản xuất bền vững và xây dựng mã số vùng trồng để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. Đây là hướng đi bền vững cho kinh tế địa phương, đồng thời giúp xoài Yên Châu chinh phục thị trường quốc tế.
Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa nông dân – HTX – doanh nghiệp – chính quyền, xoài Yên Châu dần trở thành một thương hiệu uy tín, gắn kết đầu ra ổn định, từ đó người trồng không còn lo lắng về đầu ra, mà tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm.
Những nỗ lực này không chỉ giúp nâng giá trị kinh tế cho người dân Yên Châu mà còn tạo bước tiến dài cho ngành nông nghiệp tỉnh Sơn La, hướng tới mô hình chuỗi nông sản bền vững, góp phần đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa và truyền thống địa phương.
Yên Châu có gần 3.300 ha xoài, sản lượng gần 15.000 tấn/năm, chủ yếu là các giống xoài tròn, xoài hôi, Australia, Đài Loan (GL4). Trong đó 207 ha được cấp chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ; 298 ha được cấp mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu sang thị trường các nước Trung Quốc, Australia, Mỹ, New Zealand.