Bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị
Chiều 8/12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan - đoàn TP. Hà Nội
Đại biểu Nguyễn Thị Lan - đoàn TP. Hà Nội đánh giá cao cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã chuẩn bị dự thảo nghị quyết một cách rất công phu, bài bản, bám sát tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, thúc đẩy chuyển đổi xanh và tháo gỡ những điểm nghẽn đã tồn tại nhiều năm trong lĩnh vực năng lượng.
Bà Nguyễn Thị Lan cho rằng, nghị quyết lần này hết sức cấp thiết và mang tính nền tảng. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang thực hiện mạnh mẽ các cam kết Net Zero và yêu cầu môi trường như CBAM (cơ chế carbon) của EU, đòi hỏi nguồn năng lượng sạch và ổn định hơn.
Theo bà Nguyễn Thị Lan, dự thảo đã giải thích các khái niệm mới như lưu trữ năng lượng hay điện hạt nhân mô-đun nhỏ, nhưng chưa đề cập năng lượng sinh khối. Vì vậy, đề nghị bổ sung khái niệm điện sinh khối, năng lượng tái tạo từ phụ phẩm nông nghiệp, vì đây là lợi thế lớn của Việt Nam và phù hợp với kinh tế tuần hoàn, cũng là xu hướng mà nhiều nước như Nhật Bản, Đức, Đan Mạch đang áp dụng để giảm phát thải.
Về Điều 6 và Điều 7, dự thảo cho phép điều chỉnh cục bộ quy hoạch truyền tải khi cấp bách, nhưng cần nhấn mạnh ưu tiên cho các vùng nông nghiệp trọng điểm như Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Hồng. Các vùng này có nhu cầu điện rất lớn cho bảo quản, chế biến và logistics do vậy cần ưu tiên lưới điện cho các vùng này sẽ giúp nâng cao giá trị gia tăng nông nghiệp.
Về Điều 22 - dự trữ xăng dầu, đại biểu đề nghị bổ sung định hướng tăng tỷ lệ nhiên liệu sinh học như E5, E10, SAF trong cơ cấu dự trữ, gắn với tiêu chuẩn môi trường, đồng thời khuyến khích các trường đại học, viện nghiên cứu tham gia nghiên cứu và thử nghiệm. Đây là xu hướng của Nhật Bản, EU và Hoa Kỳ nhằm giảm phát thải và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Về Điều 12 - phát triển điện hạt nhân mô-đun nhỏ, theo đại biểu, việc lựa chọn mô-đun nhỏ ở giai đoạn hiện nay là phù hợp. Mô hình này chủ yếu phục vụ nghiên cứu, đào tạo nhân lực và làm chủ dần công nghệ, chứ chưa thể kỳ vọng hiệu quả kinh tế cao. Vì vậy, giai đoạn đầu cần có vai trò dẫn dắt của Nhà nước, bởi rất khó thu hút khu vực tư nhân khi suất đầu tư lớn, thời gian thu hồi dài và rủi ro cao.
Tuy nhiên, khi Việt Nam đã tích lũy đủ kinh nghiệm, kiểm soát tốt an toàn, hoàn thiện khung pháp lý và làm chủ được công nghệ cốt lõi, thì hoàn toàn có thể từng bước mở rộng quy mô để thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư. Lộ trình đi từ mô-đun nhỏ đến mô-đun lớn là cách tiếp cận thận trọng, phù hợp thông lệ quốc tế và phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam.
Tạo động lực phát triển ngành năng lượng
Đại biểu Nguyễn Quang Huân - đoàn TP. Hồ Chí Minh cũng đồng tình với việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội lần này về chính sách phát triển năng lượng quốc gia thời kỳ 2026 - 2030 và theo Tờ trình của Chính phủ có nêu đây là nghị quyết để đáp ứng được yêu cầu Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị, tháo gỡ khó khăn cho các dự án về phát triển năng lượng.
Đại biểu Nguyễn Quang Huân - đoàn TP. Hồ Chí Minh
Thực tế cũng chứng minh được việc Luật Quy hoạch còn đang thiếu nhiều cơ chế linh hoạt cho phát triển hệ thống năng lượng, cũng như phát triển các hệ thống hạt nhân mô-đun nhỏ. Trong dự thảo nghị quyết hiện nay để khắc phục vấn đề đó đã điều chỉnh linh hoạt quy hoạch phát triển điện lực và phát triển mạng lưới quy hoạch trong tỉnh.
Để đáp ứng nhu cầu cao cho phát triển kinh tế, nhất là trong thời gian sắp tới sẽ phát triển tới 2 con số và phát triển công nghệ số cũng được đẩy mạnh, nhu cầu về năng lượng càng ngày sẽ càng tăng cao. "Tôi thấy nghị quyết này chúng ta đã nhắm đến việc tháo gỡ khó khăn, nhiều vấn đề được cởi bỏ và các doanh nghiệp điện, phát triển năng lượng sẽ có đất để phát triển tốt hơn" - đại biểu nhận định.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc - đoàn TP. Hồ Chí Minh
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc - đoàn TP. Hồ Chí Minh thống nhất với nội dung dự thảo nghị quyết đã được chỉnh lý cũng như sự cần thiết ban hành Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 nhằm tạo động lực phát triển ngành năng lượng, cải thiện môi trường đầu tư và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, góp phần quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị xem xét bổ sung việc giao cho Chính phủ quy định xác định tiêu chí cụ thể về dự án quan trọng, cấp bách của quốc gia gắn với quy mô, công suất, mức độ tác động hệ thống và yêu cầu đảm bảo an ninh năng lượng.
Đồng thời, cần rà soát kỹ danh mục dự án quan trọng ưu tiên đầu tư để không còn tình trạng chồng chéo giữa các danh mục dự án thuộc lĩnh vực năng lượng trong quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia theo Quyết định 893, Quyết định 2634 của Thủ tướng Chính phủ cũng như phù hợp với định nghĩa mới về dự án quan trọng, cấp bách.
"Các danh mục tuy có mục tiêu khác nhau nhưng cần có sự liên kết chặt chẽ cũng như cơ chế kế thừa để đảm bảo sự đồng bộ, tính thống nhất giữa các quy định nhằm đáp ứng kịp thời trong triển khai các dự án năng lượng quốc gia" - đại biểu Huỳnh Thị Phúc bày tỏ.
Đại biểu cũng góp ý, cần thiết phải hình thành một khung pháp lý thống nhất, giảm bớt các thủ tục nội bộ, tăng trách nhiệm giải trình, hậu kiểm. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án trọng điểm được triển khai theo cơ chế linh hoạt, kịp thời để đảm bảo nghị quyết đi vào cuộc sống, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng theo đúng tinh thần Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị.
Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ: Qua thảo luận, các đại biểu đánh giá cao việc xây dựng dự thảo nghị quyết, cho rằng đây là bước hoàn thiện thể chế quan trọng, thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước về bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển hệ thống năng lượng đồng bộ, bền vững theo hướng hiện đại, hiệu quả, phát triển xanh và phù hợp với cam kết chuyển dịch năng lượng, phát thải ròng bằng 0. Các đại biểu tán thành với nhiều nội dung tại tờ trình và báo cáo thẩm tra.