Điện Biên phát triển nông sản, tạo sinh kế vùng cao Tây Bắc

Chuỗi giá trị và sản phẩm OCOP thúc đẩy phát triển nông sản Điện Biên

Là tỉnh miền núi biên giới ở cực Tây Bắc với nhiều đồng bào dân tộc thiểu số cùng sinh sống. Những năm qua cùng với việc tập trung phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh triển khai thực hiện hiệu quả các chính sách an sinh xã hội gắn với giảm nghèo.

Sở hữu khí hậu và thổ nhưỡng đặc thù, rất phù hợp phát triển cây ăn quả và cây công nghiệp lâu năm có giá trị kinh tế cao như xoài, bưởi, mít, dứa, lê, mắc ca, cà phê, chè, cao su… tỉnh Điện Biên đang đẩy mạnh xây dựng chuỗi giá trị nông sản, kết nối sản xuất – chế biến – tiêu thụ, tăng cường hợp đồng liên kết giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Việc phát triển vùng sản xuất đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Bên cạnh đó, chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn, sản phẩm OCOP, cấp mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc nông sản cũng được tỉnh chú trọng phát triển. Toàn tỉnh hiện có 11 chuỗi cung ứng. Sản phẩm OCOP được chứng nhận cấp tỉnh là 35 sản phẩm, trong đó có 2 sản phẩm chè đạt OCOP 4 sao và 33 sản phẩm còn lại đạt OCOP 3 sao. Tổng diện tích cấp mã số vùng trồng là 65,6 ha với 15 mã, gồm 6 mã cây ăn quả, 7 mã cà phê, 1 mã chè và 1 mã mắc ca.

Song song đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh tăng cường tuyên truyền, xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm qua các hội chợ, lễ hội và triển lãm như Lễ hội Hoa Ban, Festival nông sản Hà Nội, Hội chợ AgroViet, giúp sản phẩm OCOP và nông sản Điện Biên tiếp cận thị trường rộng hơn, nâng cao giá trị kinh tế và thương hiệu nông sản vùng cao.

Cà phê, mắc ca, cây ăn quả: Đòn bẩy nâng thu nhập, giảm nghèo cho đồng bào dân tộc

Tỉnh Điện Biên đã triển khai có hiệu quả Đề án Phát triển cây ăn quả lợi thế, đặc sản theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, bền vững giai đoạn 2021–2025, định hướng đến năm 2030, theo Quyết định số 3417/QĐ-UBND ngày 31/12/2021 của UBND tỉnh.

Đặc biệt, với vị trí tiếp giáp tỉnh Sơn La, Điện Biên có lợi thế mở rộng diện tích trồng cây ăn quả, hình thành vùng nguyên liệu quy mô lớn. Đây sẽ là nguồn cung cấp nguyên liệu quan trọng cho các nhà máy chế biến nông sản tại Sơn La như Công ty Nafoods Tây Bắc, Công ty Cổ phần Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao hay Tập đoàn TH True Milk. Sự phát triển vùng nguyên liệu tại Điện Biên không chỉ nâng cao giá trị kinh tế địa phương mà còn đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về nguyên liệu chế biến và xuất khẩu.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Lò Hồng Phong, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Điện Biên cho hay, tỉnh Điện Biên xác định cà phê và mắc ca là những cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao, đóng vai trò quan trọng trong nâng cao thu nhập cho người dân và phát triển nông nghiệp bền vững.

Đối với cà phê, tỉnh tập trung duy trì diện tích hiện có, mở rộng tại các vùng thích hợp như Mường Ảng, Tuần Giáo, Mường Nhé,... đồng thời khuyến khích phát triển chuỗi giá trị gắn với du lịch, văn hóa, dịch vụ. Việc mở rộng diện tích tuân thủ quy định bảo vệ rừng và chống mất rừng (EUDR), kết hợp mô hình sản xuất điểm, áp dụng kỹ thuật tiên tiến và liên kết doanh nghiệp trong chế biến, tiêu thụ nhằm nâng cao giá trị sản phẩm.

Với mắc ca, tỉnh Điện Biên khuyến khích phát triển trên đất nông nghiệp, đưa một số diện tích ra khỏi quy hoạch 3 loại rừng, gắn với chế biến sâu và tiêu thụ ổn định. Các dự án mắc ca tập trung huy động sự vào cuộc của người dân, doanh nghiệp và tổ chức đoàn thể trong cải tạo đất, chăm sóc, thu hoạch, đồng thời chỉ sử dụng giống cây được công nhận. Việc liên kết với các nhà đầu tư, xây dựng nhà máy chế biến tại địa phương và áp dụng quy trình sản xuất theo chuẩn chất lượng giúp tạo thương hiệu và nâng cao giá trị sản phẩm mắc ca Điện Biên.

Những định hướng này góp phần hình thành vùng nguyên liệu quy mô, phát triển nông nghiệp bền vững, tăng thu nhập cho người dân và mở rộng cơ hội xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp giá trị cao của tỉnh.

Điện Biên có 19 dân tộc, trong đó chủ yếu là dân tộc Mông, Thái, Kinh, Khơ Mú, còn lại là các dân tộc khác. Những năm gần đây, đời sống của bà con đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tuy đã được cải thiện đáng kể song vẫn còn thấp so với mặt bằng chung của tỉnh; điều kiện sinh hoạt còn nhiều thiếu thốn; tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo cao.

Theo dự ước, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh theo chuẩn nghèo mới năm 2024 còn trên 21,6%, trong đó hộ nghèo dân tộc thiểu số chiếm đến 99,15% tổng số hộ nghèo toàn tỉnh. Để nâng cao đời sống cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tỉnh đã ưu tiên nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, hỗ trợ người dân phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập. Đặc biệt thực hiện hiệu quả chính sách an sinh xã hội gắn với giảm nghèo nhằm giúp người dân ổn định đời sống.

Mặc dù đạt được một số kết quả tích cực, việc phát triển cây ăn quả và cây công nghiệp tại Điện Biên vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Hệ thống chế biến còn hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu sơ chế, bảo quản và chế biến sâu tại địa phương. Sự thiếu liên kết bền vững giữa người trồng và doanh nghiệp tiêu thụ khiến nông dân dễ gặp rủi ro khi thị trường biến động. Hệ thống logistics cũng còn yếu, đặc biệt về bảo quản lạnh và vận chuyển đường dài.

Về tiêu thụ, cây ăn quả chủ yếu cung ứng nội tỉnh và các tỉnh lân cận như Sơn La, Lai Châu, Hà Nội, với một số sản phẩm bước đầu vào kênh phân phối hiện đại nhưng chưa ổn định. Sản lượng cà phê chủ yếu được thương lái thu mua và vận chuyển sang Sơn La, chỉ một phần nhỏ chế biến tại địa phương. Chè tiêu thụ nội tỉnh và xuất khẩu sang Hàn Quốc, Trung Quốc, Cộng hòa Séc, với nhu cầu vượt quá nguồn cung hiện tại.

Để phát triển nông sản vùng Tây Bắc nói chung và sản phẩm của Điện Biên, ông Lò Hồng Phong cho rằng, cần chỉ đạo sát sao, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp, người dân và nhận được hỗ trợ từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Đồng thời đề xuất Bộ hỗ trợ vốn, đào tạo kỹ thuật, xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, phát triển chế biến sâu và kết nối thị trường, đồng thời kiến nghị tăng cường liên kết vùng với các tỉnh Tây Bắc, hỗ trợ xây dựng thương hiệu chung, mở rộng vùng nguyên liệu, liên kết chế biến – tiêu thụ và quảng bá quốc tế. Tỉnh cam kết tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, chế biến và thương mại nông sản.

Phát triển nông sản giá trị cao tại Điện Biên không chỉ nâng tầm thương hiệu vùng Tây Bắc mà còn tạo sinh kế bền vững, giúp đồng bào các dân tộc tăng thu nhập, cải thiện đời sống và góp phần giảm nghèo bền vững.