“Chương trình mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) là chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát huy nội lực và gia tăng giá trị. Trọng tâm của Chương trình OCOP là phát triển sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp, dịch vụ có lợi thế ở mỗi địa phương theo chuỗi giá trị.
Chương trình OCOP đã góp phần thay đổi diện mạo kinh tế nhiều vùng nông thôn. Thời gian qua, các doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất đã tăng cường ứng dụng vào sản xuất, phát triển sản phẩm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo theo hướng đảm bảo đầu ra các sản phẩm, nâng cao chất lượng và gia tăng giá trị, từ đó góp phần tạo thành công cho sản phẩm OCOP.
Sau khi được công nhận đạt chuẩn, nhiều chủ thể OCOP đa lồng ghép các nguồn vốn khác nhau để đầu tư trang thiết bị hiện đại nhằm nâng cao chất lượng, sản lượng hàng hóa, chú trọng thiết kế bao bì. Mẫu mã sản phẩm để xây dựng thương hiệu, quảng bá và mở rộng thị trường tiêu thụ. Bởi vậy sản phẩm OCOP ngày càng khẳng định thương hiệu, uy tín trên thị trường, sản lượng tiêu thụ tăng hằng năm từ 30-40%.
Với lợi thế là vùng cao nguyên có khí hậu mát mẻ Sơn La đã triển khai nhiều mô hình phát triển trông cây dược liệu mang lại thu nhập cao, bền vững cho nhân dân, góp phần xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.
Nắm bắt nhu cầu thị trường, thời gian gần đây một số doanh nghiệp và hợp tác xã trên địa bàn đã nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ vào nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo. Các kỹ thuật như nuôi cấy trong môi trường nhân tạo, sử dụng bios, kiểm soát môi trường lên men được triển khai rộng rãi, thay thế phương pháp truyền thống vốn tốn kém và khó kiểm soát. Nhờ đó năng suất và chất lượng sản phẩm được nâng cao, mang lại hiệu quả kinh tế hàng tỷ đồng mỗi năm.
Hầu hết các cơ sở đều được chuyển giao công nghệ sản xuất hiện đại, tiên tiến, bảo đảm quy trình để tạo ra sản phẩm chất lượng cung cấp cho thị trường.
Tại nhà xưởng rộng 500m2 của Hợp tác xã Nông nghiệp và Dược liệu công nghệ cao SUKOVA có 3 phòng nuôi cấy nằm sát nhau với diện tích khoảng 300m2, phòng nào cũng được lắp đặt hệ thống chiếu sáng và máy điều hòa để có thể điều chỉnh nhiệt độ thích hợp cho nấm sinh trưởng và phát triển, đáp ứng tiêu chuẩn đầu ra cho sản phẩm, phục vụ nhu cầu khách hàng.
Hiện nay HTX có 3 sản phẩm là đông trùng hạ thảo khô nguyên sợi, hoa thảo khô thuần chay, nhộng đông trùng hạ thảo khô đạt OCOP 3 sao. Ngoài ra, còn có các sản phẩm tiềm năng như nấm linh chi và vân chi. Doanh thu mỗi tháng của HTX đạt trên 300 triệu đồng, tạo nhiều việc làm cho các thành viên và lao động địa phương
Mặc dù công nghệ mở ra nhiều cơ hội mới song không phải địa phương nào cũng đủ điều kiện để tiếp cận và áp dụng. Không ít cơ sở OCOP vẫn loay hoay vì thiếu vốn đầu tư, thiếu người am hiểu công nghệ và thiếu đội ngũ kỹ thuật để vận hành mô hình sản xuất hiện đại.
Để khắc phục vấn đề này, theo các chuyên gia, địa phương cần đẩy mạnh chương trình hỗ trợ đào tạo về ứng dụng công nghệ, đồng thời tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp công nghệ với các cơ sở sản xuất OCOP. Ngoài ra, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ về tài chính để giúp các hộ kinh doanh nhỏ có thể tiếp cận công nghệ một cách dễ dàng hơn.
Ứng dụng công nghệ trong sản xuất và quảng bá sản phẩm OCOP sẽ giúp nâng cao chất lượng, mở rộng thị trường tiêu thụ. Những mô hình đã thành công ở nhiều vùng cho thấy công nghệ đang trở thành động lực mới của kinh tế nông thôn. Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sẽ giúp OCOP Việt Nam khẳng định được vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế.