Những năm qua, chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã trở thành động lực quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn. OCOP đã tác động mạnh mẽ đến chuyển đổi quy mô từ sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị, xây dựng vùng nguyên liệu địa phương ổn định; thúc đẩy phong trào khởi nghiệp, phát triển thêm các ngành nghề, dịch vụ thương mại ở nông thôn. Mở ra hướng đi mới khi kết hợp với du lịch trải nghiệm, du lịch nông nghiệp và du lịch cộng đồng.
Từ các làng nghề ven đô đến những bản làng ở vùng cao, ngày càng nhiều sản phẩm đặc trưng địa phương trở thành điểm nhấn trong hành trình khám phá văn hóa và lối sống bản địa của du khách trong và ngoài nước.
Theo ông Phương Đình Anh, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, cả nước đã có gần 17.400 sản phẩm OCOP đạt chuẩn từ 3 đến 5 sao, có hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động.
Phát huy lợi thế tự nhiên và bản sắc văn hóa, Thái Nguyên đang đưa chương trình OCOP gắn với du lịch nông thôn trở thành động lực phát triển bền vững, tạo sinh kế xanh cho người dân vùng trung du.
Nhiều doanh nghiệp và HTX đã chú trọng xây dựng không gian thưởng trà, trưng bày sản phẩm, khu chế biến để đón tiếp khách tham quan. Điển hình như HTX chè La Bằng, Công ty cổ phần chè Hà Thái… đã biến câu chuyện sản xuất chè thành một trải nghiệm văn hóa dành cho du khách.
Bà Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc HTX chè La Bằng cho biết, hiện hợp tác xã có các sản phẩm chủ lực như Trà Thanh Hải, Trà Tôm Nõn đạt OCOP 4 sao, cùng nhiều dòng sản phẩm mở rộng như bột matcha, hồng trà, bột trà xanh.
Nhờ không ngừng cải tiến, nâng cao chất lượng, HTX đã đưa thương hiệu chè La Bằng vươn xa trên thị trường trong nước và quốc tế, tạo việc làm cho hàng trăm lao động ở địa phương. HTX chè La Bằng cũng đã trở thành điểm du lịch đặc sắc, kết nối các điểm du lịch của địa phương, đáp ứng nhu cầu khám phá và trải nghiệm của du khách.
Tại Thanh Hóa, trong những năm gần đây, cùng với đẩy mạnh xây dựng các sản phẩm OCOP, địa phương cũng rất chú trọng đến việc kết nối sản phẩm OCOP với hoạt động du lịch để đạt được mục tiêu kép là vừa làm phong phú thêm sản phẩm du lịch, vừa tạo điều kiện để quảng bá và tiêu thụ sản phẩm OCOP.
Năm 2019, sản phẩm bánh gai của cơ sở sản xuất Lâm Thắm, thuộc làng nghề truyền thống bánh gai Tứ Trụ, xã Thọ Xuân được công nhận sản phẩm OCOP, xếp hạng 3 sao. Để chủ động đưa sản phẩm làng nghề đến gần hơn với khách du lịch, thời gian qua, cơ sở này đã tích cực tham gia các kênh xúc tiến, tiêu thụ trong và ngoài tỉnh, làm quà bán cho du khách tại Khu di tích Lịch sử quốc gia đặc biệt Lam Kinh, cảng hàng không Thọ Xuân.
Đồng thời, chủ cơ sở cũng đã chủ động đầu mối với các đơn vị lữ hành để đưa khách đến tham quan làng nghề và mua sắm sản phẩm.
Tại đây, các du khách được trực tiếp trải nghiệm các công đoạn làm bánh gai như nặn bột, gói bánh nên mọi người rất hứng thú.
Chị Nguyễn Minh Thúy, du khách đến từ Hà Nội cho biết, bánh gai ở đây đã là sản phẩm OCOP được nhiều người nhắc đến nhưng việc được tận mắt quan sát quy trình đã giúp chị tin tưởng hơn để lựa chọn mua về làm quà.
Theo ông Lê Hữu Lâm, Chủ cơ sở sản xuất bánh gai Lâm Thắm, mô hình trải nghiệm tại làng nghề giúp du khách hiểu rõ hơn về quy trình làm bánh gai truyền thống. Nhiều người đã từng thưởng thức bánh tại làng nghề quay lại tìm mua vì tin tưởng vào sự chỉn chu trong sản xuất.
Năm 2016, từ Hà Nội trở về quê hương, anh Lê Anh, Giám đốc Công ty TNHH Thực phẩm & TMDV Lê Gia bắt đầu xây dựng nhà xưởng và đầu tư thùng gỗ lớn để làm mắm theo phương pháp truyền thống. Anh học hỏi từ kinh nghiệm cha ông và các chuyên gia thực phẩm để cải tiến quy trình, tạo ra những giọt mắm tinh túy từ biển mẹ với hương vị đặc trưng.
Thương hiệu mắm Lê Gia không chỉ được đánh giá cao về chất lượng mà còn gây ấn tượng với thiết kế bao bì sang trọng. Hiện Lê Gia đã đạt danh hiệu OCOP 5 sao Quốc gia - chủ thể duy nhất tại Thanh Hóa đạt thành tích này, cùng nhiều sản phẩm đạt chuẩn 4 sao và 3 sao.
Với mong muốn lan tỏa văn hóa truyền thống, Lê Gia tổ chức mô hình du lịch trải nghiệm tại nhà thùng mắm, kết hợp với du lịch biển Hải Tiến. Tại đây, du khách được ngồi chõng tre, uống nước vối, ăn sung, khế, bánh đúc chấm mắm ruốc, chơi ô ăn quan, nhảy sạp. Được nghe những câu chuyện về nghề truyền thống, về vẻ đẹp làng quê, những câu chuyện do chính những con người làng chài kể một cách mộc mạc và chân thành.
Mỗi năm, khoảng 40.000 lượt khách ghé thăm. Trẻ nhỏ thành phố háo hức khi biết mắm không chỉ có mùi mà còn là “hộ chiếu ẩm thực” của người Việt. Khách quốc tế thì ngạc nhiên: “Một sản phẩm bình dị mà chứa cả văn hóa dân tộc”.
Cùng với duy trì, phát triển sản xuất các gia vị thực phẩm, việc Công ty Lê Gia kết hợp du lịch trải nghiệm đã giải quyết việc làm cho nhiều lao động tại địa phương, góp phần thúc đẩy kinh tế của làng nghề truyền thống.
Hiện nay, Thanh Hóa có hơn 600 sản phẩm OCOP đạt chuẩn từ 3 đến 5 sao, đa dạng chủng loại. Địa phương đã phát triển 22 điểm giới thiệu và bán sản phẩm OCOP cùng hàng chục chuỗi du lịch sinh thái, văn hóa, nghỉ dưỡng gắn với vùng sản xuất.
Hướng đi này giúp bảo tồn và giới thiệu các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể của địa phương, đồng thời tạo điều kiện để du khách tiếp cận sản phẩm OCOP, kích thích nhu cầu mua sắm và quảng bá sản phẩm đến mọi miền.