Thổ cẩm Mộc Châu: Giữ hồn văn hóa, tạo nguồn sinh kế cho cộng đồng

 Du lịch thay đổi bản làng

Cao nguyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La từ lâu đã mang trong mình vẻ đẹp tinh khôi của núi rừng, với khí hậu mát mẻ, cảnh quan thơ mộng cùng bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số. Chính những lợi thế riêng có ấy đang trở thành sức hút mạnh mẽ, níu chân du khách trong và ngoài nước tìm về để khám phá, trải nghiệm.

Trên cơ sở lợi thế tiềm năng và bản sắc văn hoá, mô hình du lịch cộng đồng ở Mộc Châu phát triển mạnh mẽ, tạo được sức hút riêng có so với nhiều địa phương khác. Một trong những điểm sáng của Mộc Châu là bản Vặt – nơi được lựa chọn thí điểm mô hình du lịch cộng đồng. Tại đây, các hộ gia đình được tập huấn nghiệp vụ du lịch, trang trí lại nhà cửa và giới thiệu ẩm thực truyền thống để phục vụ du khách. Đến nay, bản Vặt đã có 30 hộ làm homestay, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, nghỉ ngơi.

Sự phát triển của du lịch đã làm thay đổi diện mạo bản làng. Người dân nâng cao ý thức giữ gìn môi trường, cảnh quan được sắp xếp gọn gàng, sạch sẽ. Những con đường rực rỡ hoa, hệ thống chiếu sáng đồng bộ khiến bản làng khang trang, đáp ứng các tiêu chí nông thôn mới. Theo đánh giá, du lịch cộng đồng nơi đây không chỉ đem lại nguồn thu nhập ổn định mà còn mở ra cơ hội bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc.

Các bản làng dân tộc Thái với kiến trúc nhà sàn độc đáo, không gian văn hóa đặc trưng cùng lễ hội truyền thống… trở thành điểm nhấn đặc biệt. Những đội văn nghệ quần chúng, những trò diễn dân gian gắn với nhịp sống thường ngày được đưa vào hoạt động du lịch, giúp du khách có trải nghiệm sống động và chân thực. Qua đó, du lịch cộng đồng Mộc Châu không chỉ dừng ở việc làm du lịch mà còn gắn chặt với việc giữ gìn hồn cốt văn hóa của dân tộc.

Thổ cẩm lan toả bản sắc văn hóa

Một trong những thành quả rõ nét mà du lịch cộng đồng mang lại cho đồng bào Mộc Châu chính là có thêm cơ hội để giữ gìn, bảo tồn và phát huy được các sản phẩm thủ công đặc biệt là thổ cẩm truyền thống. 

Từ bản Áng, bản Vặt, bản Dọi nghề dệt thổ cẩm của người Thái đã tồn tại hàng trăm năm. Những đôi bàn tay khéo léo của phụ nữ Thái tạo nên khăn piêu, áo cóm, túi xách, rèm cửa, khăn trải bàn… với hoa văn tinh tế, sắc màu rực rỡ, phù hợp. Từ ngày làn gió du lịch về bản, đây chính là sản phẩm được khách du lịch ưu chuộng khi dừng chân. 

Trong dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, bản Vặt càng rực rỡ hơn với sắc màu thổ cẩm, hòa cùng màu cờ Tổ quốc, khiến bước chân du khách thêm rạo rực. 

Chia sẻ với Báo Công Thương, chị Lương Thị Hường Tươi - chủ homestay Hồng Tươi ở bản Vặt hồ hởi cho biết, hiện bản Vặt có khoảng 40% hộ dân tham gia giới thiệu sản phẩm thổ cẩm tới du khách. Đây là cách để người dân không chỉ gìn giữ nghề truyền thống mà còn biến thổ cẩm thành sản phẩm kinh tế phục vụ phát triển du lịch.

Có thể nói, trước các nguy cơ nghề thủ công truyền thống bị mai một bởi sức ép từ sản phẩm công nghiệp và thay đổi của đời sống hiện đại. Tuy nhiên, nhờ gắn kết với du lịch cộng đồng, sản phẩm này đang được hồi sinh mạnh mẽ. Những người làm nghề truyền thống của địa phương không chỉ duy trì truyền thống mà còn hướng đến việc đưa thổ cẩm trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng của Mộc Châu.

Đặc biệt, đến nay, cùng với sự khởi sắc của du lịch cộng đồng, sản phẩm thổ cẩm được giới thiệu tại homestay, chợ phiên, lễ hội đã mang lại nguồn thu nhập, góp phần cải thiện đời sống cho bà con cao nguyên Mộc Châu,

Hiện nay, tại Mộc Châu, nhiều hợp tác xã nghề truyền thông cũng đã có thêm thuận lợi để hoạt động, có những định hướng sắp tới là mở các lớp dạy nghề cho người dân, tổ chức các buổi trải nghiệm dệt thổ cẩm cho du khách. Đây là cách vừa truyền nghề, giữ lửa đam mê, vừa tạo thêm sinh kế và thu hút du khách đến với cao nguyên Mộc Châu.

Những tấm vải thổ cẩm không chỉ là sản phẩm thủ công mỹ nghệ mà còn là chứng nhân văn hóa, kể câu chuyện về đời sống và tâm hồn của đồng bào dân tộc Thái. Thực tiễn phát triển ở Mộc Châu cho thấy, kết hợp bảo tồn văn hóa với khai thác du lịch là hướng đi đúng đắn.

Sự rực rỡ của thổ cẩm không chỉ làm đẹp thêm bức tranh du lịch vùng cao nguyên Mộc Châu mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế bền vững, giúp đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây vừa gìn giữ văn hóa, vừa nâng cao đời sống. Và khi thổ cẩm không còn bó hẹp trong đời sống bản làng, sản phẩm truyền thống này còn là “sứ giả văn hóa” của đồng bào cao nguyên Mộc Châu trong kỷ nguyên mới của dân tộc.

Với hướng đi đưa du lịch trở thành đòn bẩy kinh tế, du lịch cộng đồng Mộc Châu sẽ là cầu nối để thổ cẩm truyền thống được gìn giữ, phát huy giá trị, góp phần tạo sinh kế bền vững cho bà con vùng cao nguyên.