“Vàng xanh” giúp người dân miền núi thoát nghèo
Điện Biên, tỉnh miền núi biên giới ở cực Tây Bắc Tổ quốc, sở hữu điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đặc thù, rất thuận lợi để phát triển các loại cây công nghiệp lâu năm. Riêng cây chè, toàn tỉnh hiện có diện tích trồng chè búp đạt 629 ha, sản lượng ước khoảng 198 tấn búp tươi.
Giống chè Shan Tuyết cổ thụ đã trở thành đặc sản, mang lại nguồn thu ổn định cho đồng bào Mông.
Thị trường tiêu thụ chè đang dần khôi phục và mở rộng ổn định. Chè xanh chủ yếu tiêu thụ trong tỉnh và tại một số địa phương như Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Bắc Ninh, Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Vũng Tàu. Nhu cầu hiện nay vượt quá nguồn cung. Chè Shan Tuyết được tiêu thụ tại Hà Nội, Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh và xuất khẩu sang Hàn Quốc, Trung Quốc, Cộng hòa Séc…
Điểm đặc biệt ở Điện Biên là những cây chè cổ thụ ở nhiều xã, có tuổi đời hàng chục đến cả trăm năm, cao 3 – 5 mét, tán rộng, thân xù xì rêu phủ. Chè cổ không chỉ mang giá trị sinh thái, văn hóa mà còn là tiềm năng kinh tế lớn.
Tại xã Sín Chải, hàng trăm ha chè Shan Tuyết được trồng từ những năm 1970 – 1980 đang được người dân khai thác. Nhờ áp dụng kỹ thuật thu hái, chế biến truyền thống kết hợp tiêu chuẩn sạch, chè cổ ngày càng được thị trường ưa chuộng. Hiện mỗi kg chè khô bán ra dao động 400.000 – 800.000 đồng, có loại đặc biệt lên đến 1,5 triệu đồng/kg. Đây là nguồn thu quan trọng, giúp nhiều hộ dân nâng cao đời sống, xây nhà kiên cố, con cái được học hành đầy đủ. Gia đình ông Hạng A Chứ, xã Sín Chải, từng là hộ nghèo lâu năm, nay có thu nhập ổn định trên 150 triệu đồng/năm nhờ chăm sóc và thu hái 500 cây chè cổ thụ trên nương.
Năm 2024, gia đình anh Giàng A Chẩm, xã Tủa Chùa, mạnh dạn chuyển đổi 1 ha đất trồng ngô sang trồng chè chất lượng cao. Với hỗ trợ 100% giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc, diện tích chè phát triển tốt, mỗi năm thu gần 1,5 tấn búp, mang lại thu nhập hơn 100 triệu đồng. “Trước đây gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo, nay đã thoát nghèo và vươn lên làm giàu”, anh Giàng A Chẩm cho biết.
Không chỉ dừng lại ở sản xuất, nhiều xã đang xây dựng thương hiệu cho sản phẩm chè cổ thụ. Các hợp tác xã tại Sính Phình, Sín Chải, Tủa Chùa đã đầu tư máy móc chế biến, đóng gói bao bì, kết hợp quảng bá trên sàn thương mại điện tử và hội chợ OCOP. Chè cổ thụ Điện Biên hiện có mặt tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và được người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng và mùi vị.
Chị Nguyễn Mỹ Linh, Giám đốc Công ty TNHH Hương Linh, chia sẻ, chúng tôi thu mua chè búp tươi với giá 15.000 – 20.000 đồng/kg, chế biến thành chè Shan Tuyết cao cấp. Nhờ giữ được hương vị đặc trưng, sản phẩm được nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh tin dùng. Công ty đang xây dựng thương hiệu ‘Chè cổ thụ Tủa Chùa’ để vươn xa hơn”.
Tập trung xây dựng thương hiệu và vùng chè chất lượng cao
Chè cổ thụ tại Điện Biên nổi bật với vị ngọt hậu, hương thơm tự nhiên, nước trong xanh và đặc biệt không chát gắt như một số loại chè khác. Chính nhờ những đặc trưng này, loại chè quý hiếm của vùng Tây Bắc không chỉ được ưa chuộng để thưởng thức mà còn thường được chọn làm quà biếu.
Đồng bào Mông ở Sín Chải thu hái chè
Chính quyền các xã trên địa bàn tỉnh Điện Biên đang tích cực phối hợp với các ngành chức năng trong việc quy hoạch, bảo tồn và phát triển vùng chè cổ. Đồng thời, người dân được hỗ trợ kỹ thuật chăm sóc, thu hái, chế biến theo hướng sản xuất chuỗi giá trị và đạt chuẩn OCOP.
Ông Nguyễn Văn Hưng, Chủ tịch UBND xã Tủa Chùa, cho biết, trong những năm qua, cây chè Shan Tuyết được xã quan tâm, chăm sóc, bảo vệ và nhân rộng. Mục tiêu là gìn giữ giá trị đặc trưng của sản phẩm đồng thời nâng cao giá trị kinh tế cho bà con.
Ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên, nhấn mạnh, cây chè là cây công nghiệp chủ lực, đem lại giá trị kinh tế cao, giúp bà con thoát nghèo nhanh và bền vững.
Bên cạnh sự hỗ trợ từ cấp ủy, chính quyền địa phương và các chương trình thương mại, hội chợ, thương hiệu chè Điện Biên ngày càng tiếp cận gần hơn với người tiêu dùng. Tuy nhiên, chính sự quyết tâm thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp của người dân mới là “chìa khóa” mở ra hướng đi mới, giúp địa phương xóa đói giảm nghèo.
Nhờ phát triển cây chè đúng hướng, tính đến trước 1/7/2025, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm còn 29,2%, giảm 17% so với năm 2020. Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm hơn 14%. 100% các xã được hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội, phục vụ dân sinh, sản xuất, thương mại và cung cấp các dịch vụ xã hội cơ bản.
Từ những nương chè cổ thụ trăm tuổi đến các diện tích chè chất lượng cao được chăm sóc bài bản, cây chè không chỉ mang lại thu nhập mà còn tạo nên giá trị văn hóa, sinh thái đặc trưng. Có thể khẳng định, với định hướng phát triển đúng cách và sự đồng hành của chính quyền, cây chè chính là “chìa khóa” giúp đồng bào miền núi Điện Biên xóa đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống và vươn lên làm giàu chính đáng.
Hiện tỉnh Điện Biên có hơn 12.000 cây chè cổ thụ cùng hơn 200 ha chè Shan Tuyết trồng trên 40 năm. Người dân đã biết cách chăm sóc, mở rộng diện tích và nâng cao năng suất, biến cây chè trở thành nguồn thu bền vững.